Schaaksensatie Gukesh houdt hoofd altijd koel: 'Alsof je tegenover robot zit'

"Het is voor zijn tegenstanders frustrerend." De kracht van schaaksensatie Dommaraju Gukesh zit vooral in zijn kalmte, denkt Jeroen van den Berg, directeur van het Tata Steel-toernooi.

"Het is alsof ze tegenover een robot zitten. Zijn gezichtsuitdrukking is altijd hetzelfde, of hij nou aan het winnen is of aan het verliezen."

De pas 17-jarige Indiër Gukesh won dit weekend het kandidatentoernooi en mag als jongste schaker ooit om de wereldtitel gaan strijden. "Natuurlijk, hij is heel jong. Maar dat zijn er wel meer tegenwoordig", weet Van den Berg. "Dus dat is niet per se heel verrassend. Wat hem bijzonder maakt, is dat hij ongelooflijk koel blijft in zijn hoofd."

Van den Berg mocht Gukesh al twee keer ontvangen op het Tata Steel-toernooi, het jaarlijkse Nederlandse schaaktoernooi in Wijk aan Zee. "Hij is vaak als eerste in de zaal, zo'n vijftien minuten van tevoren. En dan zit hij al volledig in zijn focus."

Vriendelijk, bescheiden en correct

Gukesh komt uit een medisch gezin, vertelt Van den Berg. Zijn vader is KNO-arts, zijn moeder microbioloog. "Hij wordt altijd bijgestaan door zijn vader. Die twee zijn bijna onafscheidelijk. Het zijn ontzettend vriendelijke mensen, ontzettend bescheiden ook. En hij is heel correct."

Van den Berg: "Hij is geen grote prater, maar neemt wel altijd netjes de tijd voor journalisten. Dan zie ik weleens aan zijn gezicht dat hij daar niet veel zin in heeft, maar toch doet hij het. Hij is heel volwassen voor zijn leeftijd."

En die volwassen ogende Gukesh liet op het kandidatentoernooi in het Canadese Toronto iedereen versteld staan door het toernooi op zijn naam te schrijven. "Vooraf had ik zijn naam nooit genoemd als winnaar", aldus Van den Berg.

Maar toen er bij de slotronde nog maar liefst vier kanshebbers waren voor de zege, begon Van den Berg toch te denken aan toernooiwinst voor Gukesh. "Omdat hij zo koel kan blijven", verklaart hij.

"Hij is een heel rustige jongen, ook in hevige stresssituaties. Bijvoorbeeld als hij in tijdnood is tijdens een partij. En in zo'n laatste ronde van een toernooi, kan een schaker nog weleens zijn hoofd verliezen. Maar hij is er toch in geslaagd rustig te blijven."

Volgend jaar tegen de wereldkampioen

De volgende uitdaging voor Gukesh is de strijd om de wereldtitel, over een jaar. Daarvoor staat een tweekamp met regerend wereldkampioen Ding Liren (31) uit China op het programma.

Volgens Van den Berg zou Gukesh ook daar zomaar eens kunnen verrassen. "Met Ding gaat het niet zo goed", vertelt de toernooidirecteur van Tata Steel. "Hij heeft nauwelijks gespeeld het afgelopen jaar, omdat hij mentale problemen heeft. En de partijen die hij speelt, speelt hij slecht."

"Als Ding weer helemaal honderd procent is hersteld, is hij een waanzinnig sterke speler. Tegen een Ding in topconditie gaat Gukesh het lastig krijgen. Maar als de dip van Ding nog niet voorbij is, liggen er zeker kansen. En hij heeft ons wel vaker verrast natuurlijk."