Commissie: investeren en samenwerken in Europese defensie-industrie
De Europese Commissie wil een robuuste defensie-industrie uit de grond stampen. De komende jaren moeten de lidstaten veel meer gaan samenwerken en investeren op defensiegebied. "De Europese Unie is geen militaire alliantie, maar we leven in een nieuwe tijd die vraagt om een gezamenlijk defensiebeleid en daar hoort een goede defensie-industrie bij", zei eurocommissaris Margrethe Vestager bij de presentatie van het ambitieuze plan.
De Europese Defensie Industrie Strategie, zoals het plan heet, moet Europa voor z'n verdediging minder afhankelijk maken van anderen. Daarvoor is het nodig om de defensie-industrie op het continent een impuls geven, vindt de Europese Commissie.
De bedoeling is dat per 2030 de helft van de defensie-uitgaven binnen Europa worden gedaan, om de eigen industrie een boost te geven. Dat is een verdubbeling van wat er op dit moment wordt uitgeven in de EU. In 2035 moet het zelfs 60 procent zijn. Ook moeten de EU-landen in 2030 zeker 40 procent van hun defensiemateriaal samen inkopen.
Afhankelijk van niet-Europeanen
Op dit moment is Europa nog voor een groot deel afhankelijk van niet-EU-landen voor hun defensiematerieel. Meer dan drie kwart van de militaire aankopen die Europese landen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne deden, is afkomstig van bedrijven van buiten de EU. Dat wil de Europese Commissie met dit plan veranderen.
We hebben 27 landen met 27 legers, die moeten we bij elkaar brengen.
Defensie en samenwerking tussen de lidstaten was lang een heikel onderwerp binnen de Europese Unie. Defensie is een nationale aangelegenheid, de lidstaten gaan er zelf over, maar de oorlog in Oekraïne heeft verandering gebracht. Niet alleen levert Europa veel wapens aan Oekraïne, ook de dreiging van Rusland maakt dat samenwerken op defensiegebied urgenter en noodzakelijker is geworden. "We hebben 27 landen met 27 legers, die moeten we bij elkaar brengen", aldus Josep Borrel, EU buitenlandchef.
Dat wil de Europese Commissie bereiken door lidstaten meer te laten samenwerken. Zo moet het aantrekkelijker worden voor de lidstaten om hun materieel samen en in Europa te kopen. Aanbestedingsprocedures moeten makkelijker, er moet extra geld vrijkomen en landen zouden eenvoudiger bij elkaars bestellingen moeten kunnen aansluiten. Ook moet er een catalogus van Europese, militaire producten komen, waarin landen makkelijk kunnen zien wat er allemaal op de Europese markt te koop is.
Daarnaast moet er meer in de Europese defensie-industrie worden geïnvesteerd. De EU-lidstaten moeten daar geld voor vrijmaken. Ook de Europese Investeringsbank moet meedoen en makkelijker leningen gaan geven voor de defensie-industrie.
Reservecapaciteit opbouwen
In de plannen is ook aandacht voor wat te doen in tijden van crisis. De Commissie wil meer industriële reservecapaciteit opbouwen. Ook kan bij een tekort aan grondstoffen de productie van defensiematerieel voorrang krijgen. Op die manier zou er beter opgeschaald kunnen worden als de nood hoog is.
Als het aan de Commissie ligt, moet ook de samenwerking met Oekraïne flink worden uitgebreid. Het land mag straks deelnemen aan alle gezamenlijke aankopen, als een gelijkwaardige EU-lidstaat. Ook gaan de Europese en Oekraïense defensie-industrieën meer samenwerken. In een speech in het Europees Parlement maakte Commissievoorzitter Ursula von der Leyen afgelopen week al bekend dat de EU een defensiekantoor in Kyiv zal oprichten.
Wie gaat dat betalen?
Dat alles gaat waarschijnlijk miljarden kosten. De Europese Commissie komt nu met een fonds van 1,5 miljard euro. Het idee is dat de lidstaten het geld dat ze uitgeven aan defensie op een andere manier gaan besteden. "We moeten de fragmentatie tegengaan door samen te werken. We moeten niet meer uitgeven, we moeten het slimmer uitgeven", zei EU-buitenlandchef Borrell. Ook wil de Commissie kijken naar de mogelijkheid om geld te gebruiken dat wordt verdiend met Russisch bezit in Europa, bijvoorbeeld de rente over bevroren Russische tegoeden op Europese bankrekeningen.
Het financiële vraagstuk zal nog wel wat discussie opleveren. Zo worden er bedragen van 100 miljard genoemd om de ambitieuze plannen van de Commissie waar te maken.
