Spanning over miljardenorder voor nieuwe onderzeeboten loopt op

Na het kabinetsbesluit om voor miljarden euro's vier luchtverdedigings- en commandofregatten te laten bouwen, volgt er binnen twee weken nog zo'n mega-aankoop voor Defensie. Dan gaat het om vier nieuwe onderzeeboten, met de nieuwste spionageapparatuur en wapens aan boord.

Zij moeten de vier onderzeeërs van de zogenoemde walrusklasse vervangen. Het besluit hangt al tien jaar boven de markt, maar het moment dat dit demissionaire kabinet de knoop gaat doorhakken komt nu heel dichtbij. Het kabinet heeft het proces in een versnelling gezet vanwege de internationale dreigingen en de onrust in de wereldpolitiek.

Grote afstanden

Daarbij is van belang dat de NAVO aan Nederland heeft gevraagd te blijven bijdragen met conventionele, tussenklasse onderzeeërs. Die zijn kleiner dan de enorme atoomonderzeeërs, maar groter dan die van veel westerse kuststaten. De tussenklasse onderzeeërs kunnen daardoor zowel in kustgebieden werken, als grote afstanden afleggen, bijvoorbeeld naar het Caribisch gebied.

Een ander voor de NAVO en Nederland belangrijk kenmerk is dat deze onderzeeërs op een soort accu kunnen varen en daardoor heel stil zijn. Dat maakt ze geschikt voor geheime operaties, zoals het droppen van special forces in vijandelijk gebied of het bespieden van vijandelijke vaartuigen.

Het besluit om hier vele miljarden aan uit te geven is niet alleen spannend voor de drie fabrikanten die strijden om de megaorder. Ook de Tweede Kamer moet de aanschaf beoordelen en goedkeuren.

Daar worden nu al voorbereidingen voor getroffen. Zodra het kabinetsbesluit valt, wordt de Kamer door specialisten van defensie bijgepraat. Daarna volgt er een Kamerdebat over de order.

Het gerucht afgelopen week dat het Franse staatsbedrijf Naval Group de opdracht krijgt leidde tot onrust. De Kamer wil voor dinsdag van het kabinet horen wat daarvan waar is. De SGP wil daarna een Kamerdebat. De kans dat het kabinet veel gaat vertellen, nog voordat het besluit formeel in de ministerraad is genomen, is niet zo groot. Daarvoor zijn de internationale belangen ook te groot.

Ministerraad

Het kabinetsbesluit wordt verwacht in de week van 11 maart, met op vrijdag de ministerraad. Daarbij kijken de ministers naar de adviezen van defensie, maar ook naar de relaties met andere landen en de NAVO en de EU.

De Nederlandse defensiespecialisten beoordelen de verschillende onderzeeërs bijvoorbeeld op het functioneren van de wapensystemen, hoelang ze onder water kunnen blijven zonder zuurstof of brandstof te halen, en hoe stil ze zijn. Naast techniek spelen de prijs, de leveringstijd en de werkgelegenheid voor Nederland ook een rol.

De eerste nieuwe onderzeeër wordt vanaf 2034 verwacht. Dat betekent dat de drie oude nog even door moeten varen en voor enkele honderden miljoenen euro's worden opgeknapt. Nummer vier van de Walrusklasse is al uit de vaart gehaald om de onderdelen te kunnen gebruiken voor de andere drie.

De onderzeeboten van de Walrusklasse zijn sinds 1990 in gebruik en bij het ontwerp is uitgegaan van een levensduur van 25 jaar. Omdat ze minder diep hebben gevaren dan vooraf gedacht is hun levensduur wat langer. De drie krijgen een vernieuwing van de tegen waterdruk beschermende scheepswand, en de sonar, de navigatieperiscoop en delen van het computersysteem worden vervangen.

Duizend kilometer

Ook de torpedo's op de walrussen worden vervangen en ze worden voorzien van Amerikaanse Tomahawk-kruisvluchtwapens. Daarmee kunnen doelen meer dan duizend kilometer verderop worden geraakt, bijvoorbeeld commandocentra en luchtverdedigingsinstallaties van de vijand. Ook hierbij gaat het om miljarden euro's.

De Nederlandse defensie-industrie, met onder andere Damen Shipyards, kreeg vrijdag al de opdracht voor de bouw van vier fregatten. Welke orders uit de bouw van vier onderzeeërs gaan komen is dus nog even afwachten.