'Rancune bezig aan nieuwe opmars', zegt Halsema bij herdenking Februaristaking
Bij de herdenking van de Februaristaking van 1941 heeft burgemeester Halsema van Amsterdam gewaarschuwd voor een nieuwe opmars van rancune. Ze wees in dat verband op de recente dood van de Russische oppositieleider Navalny en de Russische propaganda over de oorlog tegen Oekraïne.
Bij het beeld De Dokwerker op het Jonas Daniël Meijerplein sprak Halsema over de moed van de stakers, die zich in het begin van de Tweede Wereldoorlog verzetten tegen de eerste razzia's in Amsterdam. Het was de enige grootschalige staking tegen de Jodenvervolging.
Halsema prees de onverschrokkenheid van dokwerkers, fabrieksarbeiders, winkelbediendes, docenten en ambtenaren die opstonden tegen de nazi's. Honderden Joodse mannen werden kort voor de staking op het J.D. Meijerplein opgepakt; vrijwel allemaal werden ze vermoord in vernietigingskampen.
Halsema stond in haar toespraak stil bij de term rancune, waar schrijver Menno ter Braak (1902-1940) zich in het begin van de oorlog over uitsprak. Als een van de weinigen herkende hij de tekenen die tot de razzia's leidden, memoreerde Halsema. Hij sprak hij over het nationaalsocialisme als "de leer der pure rancune", zei ze. Daarna legde de burgemeester de link met het heden.
Nieuwe opmars
"Meer dan acht decennia na de eerste razzia's, na de staking, is de rancune aan een nieuwe opmars bezig", zei Halsema. Ze wees in dat verband op de dood van de Russische oppositieleider Navalny, het oppakken van Russische burgers die publiekelijk om zijn dood willen rouwen en de Russische propaganda over de oorlog tegen Oekraïne.
"Achter Poetins wereldbeeld dat is vervuld van haat tegen Europa, tegen mensenrechten en de vrijheden die we hier sinds de Tweede Wereldoorlog koesteren, schuilt diepe rancune", zei Halsema.
"Als rancune wordt aangejaagd door leiders die bereid zijn de principes van de democratische rechtsstaat opzij te zetten en nietsontziend geweld te gebruiken, dan noemen we dat - ook vandaag - fascisme. Joodse arbeiders die rond dit plein woonden zagen het scherp: fascisme is moord, scandeerden ze al in de jaren 30."
Halsema besloot haar toespraak met te zeggen dat de arbeiders in 1941 inzagen dat de onvrijheid van een individu de onvrijheid van allen betekent. "Daarom staan we hier, omdat we de democratie, de rechtsstaat en de vrijheid moeten beschermen tegen de rancune en tegen de haat, toen en nu."
Kamervoorzitter afwezig
Bij de kranslegging waarmee de herdenking werd afgesloten, ontbrak Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma. Enkele organisaties wilden hem niet bij de herdenking hebben, omdat zijn partij de PVV in hun ogen staat voor alles waar de stakers tegen waren. De organisatie liet eerder deze week aan stadszender AT5 weten dat Bosma zelf had besloten niet te komen.
Voorafgaand aan de herdenking was een groepje mensen met Palestijnse vlaggen naar het plein gekomen. Dat leidde tot een klein opstootje met de politie. De herdenking werd er niet door verstoord.
Een herdenking in het stadsdeel Nieuw-West werd afgeblazen na oproepen op X om tijdens de herdenking het Palestijnse verzet te steunen. De organisatie vreesde dat dat tot onrust zou leiden.
