De klad zit er weer in bij Ajax: 'Zo diep heeft de club nog nooit gezeten'

• Thierry Boon

  redacteur NOS Sport

"Ik kan er zoveel over zeggen, maar mede op advies van mijn vrouw doe ik het niet meer", bekent Sjaak Swart. "Ik wil er niet meer te diep op ingaan", verzucht Rafael van der Vaart. "Historisch tragisch...", concludeert Jan Mulder. Het huidige Ajax doet hen pijn.

Een diepe zucht, gevuld met teleurstelling en ongeloof, die langzaam verandert in een cynisch lachje. Op die veelzeggende manier beginnen de oud-Ajacieden in aanloop naar het uitduel met AZ (vandaag om 16.45 uur) hun relaas over het tweeluik tegen Bodø/Glimt, dat met kunst en vliegwerk werd gewonnen.

"We zijn hier niet gekomen met de intentie om sprankelend voetbal te spelen, maar om resultaat te halen", sprak trainer John van 't Schip donderdagavond na de Conference League-wedstrijd in het Aspmyra Stadion in Noorwegen.

Uitgelachen door Noren

En dat was te zien. Linksachter Borna Sosa, Kroatisch international, aankoop van acht miljoen euro, die vol overtuiging met bal en al over de zijlijn dribbelt. Rechtsback Anton Gaaei, voor wie ruim vier miljoen werd betaald, die precies hetzelfde doet, tot hoongelach van het Noorse publiek.

En dan Josip Sutalo, voor wie Ajax maximaal 23,5 miljoen euro neerlegde in de verwachting dat hij de Amsterdamse defensie zou gaan leiden. In plaats daarvan benadeelde hij zijn ploeg tegen Bodø/Glimt met een rode kaart.

Hoewel de uitslag positief is, Ajax is immers door op het derde Europese niveau naar de achtste finales, zorgt de uitvoering voor een storm van kritiek in Amsterdam. "Het is ongelooflijk, maar tegelijkertijd zag je het wel aankomen", vindt Van der Vaart. "Het is een herhaling van zetten."

Nieuw dieptepunt

Mulder daarentegen, in de jaren zeventig met Ajax winnaar van vier Europese prijzen, schrok van Ajax op Noors grondgebied. "Zover ik kan nagaan, heb ik niet eerder zo'n wankel Ajax gezien."

"Het is technisch steeds zoveel minder dan de tegenstander. Dat is echt opvallend", meent Mulder. "Zo diep heeft Ajax nog nooit gezeten. Nu zit er nog 50.000 man in het stadion, maar er komt een dag dat ze op de hele toestand beginnen te morren."

Even was er die opleving onder Van 't Schip, die na zijn aanstelling eind oktober voornamelijk wist te winnen. Inmiddels zit de klad er aardig in. Of zoals ze in Amsterdam zeggen: zit de nieges er weer in.

Het slechtste eredivisieseizoen ooit voor Ajax was in 1965, toen het elftal onder leiding van Rinus Michels dertiende (van de zestien) werd. Verder werd de club zowel in 1959 als in 2000 zesde.

Parallel met dramatisch jubileumjaar

1999/2000, het veelbesproken jubileumjaar, vastgelegd in de bijna net zoveel besproken documentaire 'Daar Hoorden Zij Engelen Zingen'. Een seizoen waarin alles misging, hoofdtrainer Jan Wouters vertrok en Hans Westerhof het over moest nemen.

Het is enigszins vergelijkbaar met de situatie van Van 't Schip nu: op interim-basis de leiding overnemen van een club die in brand staat, zonder dat men lijkt te beschikken over fatsoenlijk blusmateriaal.

"Ik kan me voorstellen dat John ook weleens denkt: waar ben ik in godsnaam aan begonnen", vertelt de inmiddels 75-jarige Westerhof. Volgens de oud-trainer van FC Groningen, PSV en Vitesse is er vooral een gebrek aan zelfvertrouwen in de huidige Ajax-selectie.

"Ik snap niet dat een aantal jongens zo diep kan zakken. Sosa en Sutalo hebben een prima reputatie, komen van prima clubs, zijn Kroatisch international. Wat is er dan allemaal gebeurd dat ze zo zonder enig zelfvertrouwen spelen?"

Het doet Westerhof terugdenken aan zijn interim-klus in 2000. "Ik had Frank Verlaat in de selectie. Goede jongen, goede voetballer, maar zo ontzettend onzeker." Verlaat, opgeleid bij Ajax, kwam terug om met zijn ervaring van waarde te zijn achterin. Dat kwam er echter totaal niet uit.

Westerhof: "Je probeert hem dan zoveel mogelijk te laten voelen dat je wel vertrouwen in hem hebt. Beelden terugkijken waarin hij het juist goed deed. Maar als de faalangst er eenmaal in zit..."

Plotselinge parels

Voetbalromanticus Mulder vreest dat de Ajax-fans nog even geduld moeten hebben voordat er weer met trots gesproken kan worden over de recordkampioen uit de hoofdstad.

"Er hangt een moedeloosheid over Ajax", constateert hij. "Van 't Schip is een lieve jongen en een goede trainer, maar dan moet hij ook wel goede spelers hebben. Het is wachten op een groot talent. Een paar plotselinge parels uit de jeugd."

"Deze slechte periode is niet in een seizoen opgelost. Dat gaat nog jaren duren. Ik heb met de club te doen."