Rechter: COA moet aantal asielzoekers in Ter Apel terugbrengen naar 2000
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) moet het aantal asielzoekers dat in het aanmeldcentrum in Ter Apel verblijft terugbrengen tot 2000. De opvangorganisatie krijgt hier vier weken de tijd voor. Dat heeft de rechter beslist in een kort geding dat was aangespannen door de Groningse gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt.
Weet het COA het aantal asielzoekers niet binnen vier weken tot 2000 terug te brengen, dan moet de opvangorganisatie een dwangsom betalen van 15.000 euro voor iedere dag dat het die grens overschrijdt, tot een maximum van 1,5 miljoen euro is bereikt.
Westerwolde had in het kort geding geëist dat het het COA zich houdt aan het in 2010 afgesproken maximum van 2000 asielzoekers in de opvanglocatie en had een dwangsom van 25.000 euro per dag geëist.
Honderden mensen te veel
Sinds november verblijven er structureel honderden mensen meer in het aanmeldcentrum in Ter Apel. Volgens Westerwolde en negen andere gemeenten voldoet de opvang daardoor niet aan de eisen van hygiëne en is het er fysiek onveilig. Ook de Inspectie Justitie en Veiligheid concludeerde begin december al dat de veiligheid in het geding is. Vandaag zijn er volgens de burgemeester 2230 mensen op de opvanglocatie aanwezig, 230 te veel.
De rechter is het met de gemeente Westerwolde eens dat het COA meer opvanglocaties elders zal moeten regelen, om ervoor te zorgen dat de druk op Ter Apel vermindert. Dat andere gemeenten hier niet aan meewerken, is volgens de rechtbank geen reden de afspraken met Westerwolde te schenden.
'Begin van een oplossing'
Burgemeester Velema van Westerwolde noemde de uitspraak na afloop van het kort geding "het begin van de oplossing". Hij verwees ook naar de spreidingswet die vanmiddag in de Eerste Kamer is aangenomen. "We kunnen nu weer met elkaar vooruit. Maar we weten ook dat dat niet gelijk morgen geregeld is."
Ook zei Velema erop te vertrouwen dat het COA uitvoering zal geven aan de uitspraak van de rechter. Het COA zegt in een reactie dat het "heel lastig" wordt om dat binnen vier weken voor elkaar te krijgen.
Volgens het COA is er hulp nodig van andere gemeenten in het land om die extra mensen onderdak te kunnen bieden. De net aangenomen spreidingswet kan daar op termijn bij helpen. "Er is nu is er duidelijkheid en op basis van die duidelijkheid kunnen wij in gesprek met gemeenten."
Weigergemeenten
Sommige gemeenten hebben tot nu toe geweigerd asielzoekers op te nemen. Zoals de gemeente Westland, waarvan de gemeenteraad zegt niet te zullen meewerken aan de spreidingswet. Volgens demissionair staatssecretaris Van der Burg (Asiel) zal dat nu toch moeten. "Het is een uitspraak van de rechter, dus die moet worden uitgevoerd."
Van der Burg ziet de uitspraak van de rechter "vooral als een ondersteuning van de gemeente Westerwolde die te lang en te veel de pijn heeft gepakt van heel Nederland".
Emotioneel
Het kort geding volgde op vele vergeefse gesprekken tussen de gemeente en het COA. Ook een bemiddelingstraject onder leiding van de Nationale ombudsman kon de partijen niet nader tot elkaar brengen.
Tijdens de behandeling van het kort geding eerder deze maand raakte burgemeester Velema zichtbaar geëmotioneerd:
Vandaag werd in de Eerste Kamer zoals verwacht de spreidingswet aangenomen. Uitgangspunt van deze wet is dat asielzoekers beter over de gemeenten in Nederland worden verdeeld. Dat zou op termijn de situatie in Ter Apel kunnen verlichten.
De wet werd in oktober aangenomen door de Tweede Kamer, maar de kans leek groot dat de senaat het voorstel zou verwerpen. Vorige week bleek dat de VVD de wet toch zou steunen, waarmee er een meerderheid was voor de wet van demissionair staatssecretaris Van der Burg (ook VVD).
Het is de bedoeling dat de nieuwe regels op 1 februari ingaan. Eerst moeten de gemeenten samen met de provincies bekijken hoeveel plekken voor asielzoekers er beschikbaar komen. Pas als een tekort dreigt, kan de staatssecretaris later overgaan tot een gedwongen verdeling van de nog resterende asielzoekers.
