Nieuwe regering Slowakije opent aanval op corruptieonderzoekers
De nieuwe regering in Slowakije zit er nog maar net, maar laat al duidelijk zien waar ze heen wil: de anti-corruptieafdeling van het openbaar ministerie moet snel zijn deuren sluiten. Ook moeten straffen voor corruptie omlaag en moeten zaken sneller verjaren.
De pas aangetreden premier Fico noemt de aanklagers in zijn land niet onafhankelijk. Hij stelt dat ze een heksenjacht tegen hem zijn regering voeren. Daarbij zouden ze worden aangevoerd door een voormalig politiek tegenstander van Fico, Daniel Lipšic. Hij was minister van justitie en is tegenwoordig speciaal aanklager. Volgens Fico draagt Lipšic "de volledige verantwoordelijkheid voor de massale manipulatie van strafprocedures om politieke redenen".
'Angst en wraak'
De speciaal aanklager zelf zegt dat de premier een ander motief heeft. "Er is een grote drang om zaken tegen invloedrijke mensen te vertragen of te schorsen. En die komt voort uit angst, en wraak", zegt Lipšic in gesprek met de NOS.
Want naast oligarchen en politici uit andere partijen zijn het ook politici uit de partij van Fico (Smer) die zijn vervolgd of die worden vervolgd. Onder hen zijn het voormalig hoofd van de politie en het huidige hoofd van de centrale bank. In totaal lopen er volgens Lipsič meer dan duizend corruptieonderzoeken.
Lipsič benadrukt dat de regeringsplannen verder gaan dat het sluiten van het anti-corruptiekantoor. "Ze houden ook substantiële veranderingen van de wet in, die de straffen voor corruptie aanzienlijk verlagen en zaken sneller laten verjaren. Dat betekent dat vele zaken geschorst zouden moeten worden, omdat ze dan al verjaard zijn."
In de steden, waar Fico en zijn regering minder steun hebben, gingen mensen de afgelopen weken de straat op om te protesteren tegen de plannen. Maar wie mensen in Topoľčany spreekt, de streek waar Smer de meeste stemmen kreeg en waar de premier geboren is, merkt dat de steun onder zijn achterban groot is.
Een verkoopster op de markt zegt: "Van mij mogen ze de anti-corruptieafdeling afschaffen. Die helpt ons niet. Corruptie is er altijd geweest, en zal er altijd zijn bij machthebbers."
Premier blijft immuun
Fico was al drie keer eerder premier. In 2018 moest hij aftreden, na de moord op journalist Ján Kuciak. Die had met zijn onderzoeken grote corruptiezaken aan het licht gebracht, waarbij ook Fico en zijn partij betrokken waren.
Zelf was Fico ook verdachte in een onderzoek naar georganiseerde misdaad, maar omdat hij als parlementslid immuniteit geniet, kon hij niet worden vervolgd. Afgelopen jaar stemde de vorige regering over het opheffen van die immuniteit, maar die kwam daarvoor tweestemmen tekort. Tientallen andere politici zijn inmiddels veroordeeld.
Aantal veroordelingen
"Onze afdeling was nooit een probleem, totdat de aanklagers zo'n drie jaar geleden aan grote zaken begonnen waarin mensen met macht en geld werden aangeklaagd, en uiteindelijk veroordeeld", zegt Lipšic.
Dat de anti-corruptieafdeling niet onafhankelijk is, spreekt hij tegen. "Het instituut dat oordeelt over de kwaliteit van ons werk, is de rechtbank. In de laatste drie jaar kwam het in 93 tot 95 procent van onze zaken tot een veroordeling."
Als zijn kantoor moet sluiten, worden de lopende zaken allemaal overgedragen aan een afdeling van het OM die niet ingevoerd is in zware corruptie-onderzoeken en die wordt geleid door algemeen aanklager Maroš Žilinka. Die heeft de reputatie vooral veel onderzoeken te stoppen, zoals een onderzoek naar Fico.
Lipšic heeft de regering een voorstel gedaan. "Ik heb gezegd dat als ze een publieke belofte zou doen, dat ze de afdeling met alle aanklagers zouden behouden, ik zou aftreden." Dat aanbod is niet aangenomen. "Het gaat dus niet alleen om mij."
Het regeringsbesluit moet nog door het parlement, waar de drie partijen een meerderheid hebben. Dat zal zich er in januari over buiten. De Europese Commissie heeft intussen haar zorgen geuit over de plannen.
