45 'weigergemeenten' krijgen verzoek om per direct statushouders te huisvesten
Bestuurders van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) gaan zelf 45 gemeenten bellen die weinig tot niets doen aan de huisvesting van statushouders en asielopvang. Dat schrijft het COA in een bericht op de site. Formeel is de huisvesting van statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) een wettelijke taak van gemeenten, provincies houden daarop toezicht.
Maar nu gaan het ministerie van Justitie en het COA zelf ingrijpen. Gemeenten die minder dan 30 procent doen van wat zou moeten, kunnen een telefoontje verwachten van COA-bestuurders en van ambtenaren of bewindspersonen van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken.
Als een gemeente geen woning kan vinden, zullen asielzoekers worden ondergebracht in een hotel of tijdelijke accommodatie, in de plaats zelf of in een naburige gemeente, schrijft het COA in een toelichting op de maatregel.
De kosten daarvan komen voor rekening van het COA. De hoogte van het bedrag is nog niet bekend.
21.000 statushouders in de opvang per 2025
Om welke 45 gemeenten het gaat, wil het COA niet zeggen. De maatregel is onderdeel van een plan dat de landelijke overheid, provincies en gemeenten deze maand bedachten om de het huisvesten van statushouders te versnellen.
Het COA had daartoe een dringende oproep gedaan. Overigens brengt het opvangorgaan nu ook al statushouders en asielzoekers onder in hotels. Eind vorig jaar waren dat zo'n 80 hotels waarin ruim 2000 asielzoekers een plek kregen. Per 1 juli 2023 is de regeling voor statushouders uitgebreid tot 5000 plekken.
Als gemeenten niet sneller mensen gaan onderbrengen, verblijven er over ruim een jaar 21.000 statushouders in de opvang, schreef het ministerie van Justitie vorige maand. Nu zijn dat er bijna 16.000. De snelle groei van het aantal statushouders in de opvang komt doordat de doorstroom van statushouders naar woningen stokt: daarvan zijn er simpelweg te weinig.
Overvol Ter Apel
Dat merken ze ook in Ter Apel. In het aanmeldcentrum daar slapen al weken veel meer mensen dan het toegestane aantal van 2000. Dit weekend overnachtten er 2500 mensen, deels in de wachtruimte van de Immigratie- en Naturalisatie Dienst en op stoelen, zegt een woordvoerder van het COA. Zondag werd een groep van honderd asielzoekers met spoed overgebracht naar een hotel in Kijkduin om te voorkomen dat mensen buiten moesten slapen.
Het tekort aan opvangplekken komt niet zozeer door de toename van het aantal asielaanvragen, schreef het COA eerder. Een groter probleem is dat mensen vaak te lang in de asielopvang blijven. Bijna de helft van de mensen in de opvang woont op een tijdelijke locatie die vaak na een paar maanden weer sluit. Daarna moeten er weer alternatieve locaties worden gevonden.
Lange wachttijd IND
De doorstroom stokt ook doordat de IND aanvragen niet op tijd afhandelt. De wachttijd voor een beslissing op een asielaanvraag is opgelopen tot een jaar. In februari was dat nog 23 weken. De achterstand is inmiddels opgelopen tot 68.000 zaken (inclusief nareisaanvragen). Het gevolg is dat mensen die wachten op een beslissing, langer een plek in de opvang bezet houden, zei het COA eerder.
Een bijkomend probleem is dat de politiecapaciteit in Ter Apel onvoldoende is om alle mensen die asiel aanvragen te registreren en hun identiteit vast te stellen. Daardoor is de wachtrij daar opgelopen tot 1500 mensen, bevestigt de politie.
500 extra statushouders
De wet schrijft voor dat mensen die een verblijfsvergunning hebben gekregen binnen 14 weken gehuisvest moeten zijn, maar door het gebrek aan woningen duurt dat dus veel langer.
Van de 16.000 statushouders die in de opvang zitten wachten er al 10.000 langer dan de voorgeschreven termijn, schrijft het COA. Gemiddeld gaat 8 procent van de sociale huurwoningen naar statushouders, berekende de NOS onlangs.
De plannen van het COA moeten ertoe leiden dat statushouders sneller weg kunnen uit de asielopvang. De komende maanden zullen steeds andere gemeenten worden geselecteerd die achterlopen met het bieden van huisvesting.
Het doel is om elke week 500 statushouders extra te laten uitstromen, twee keer zoveel als nu.
