's Werelds grootste ijsschots steeds sneller op drift na 30 jaar
Een enorme ijsschots bij de Zuidpool die jarenlang vastlag op de zeebodem is op drift geraakt en drijft steeds sneller weg naar het noorden. De ijskolos met de naam A23a is zó groot dat het problemen kan veroorzaken voor pinguïns en zeehonden op het eiland South Georgia, in de Zuidelijke IJszee, waarschuwen experts.
A23a is op dit moment 's werelds grootste ijsschots, met een oppervlakte van bijna 4000 vierkante kilometer: iets kleiner dan Gelderland, maar meer dan twee keer zo groot als de provincie Utrecht. Ooit herbergde de ijsvlakte een poolbasis van de Sovjet-Unie, totdat de schots in 1986 afbrak van de Filchner-Ronne ijsplaat bij Antarctica. A23a dreef echter niet weg. Meer dan dertig jaar lag de schots vast op de oceaanbodem in de Weddellzee.
Maar nu dus niet meer. Sinds 2020 zit er weer beweging in en de laatste maanden drijft het een biljoen ton zware gevaarte door de wind en stroming steeds sneller noordwaarts. Recente satellietfoto's laten zien dat de schots de noordelijke punt van het Antarctisch schiereiland bijna voorbij is.
Op deze satellietfoto's van de British Antarctic Survey is de reis van ijsschots A23a te volgen:
Waarschijnlijk zal A23a de Antarctische wateren verlaten om terecht te komen in een gebied op zee dat bekend staat als Iceberg Alley. Daar dobberen wel meer ijsbergen rond, maar objecten zo groot als deze kunnen een gevaar vormen voor de scheepvaart en ook problemen veroorzaken voor het zeeleven. Ze worden dan ook voortdurend gevolgd, ook door wetenschappers. "Het komt maar zelden voor dat een ijsberg van dit formaat op drift raakt", zegt de Britse British glacioloog Oliver Marsh tegen persbureau Reuters.
Volgens Marsh was het kwestie van tijd voordat A23a weg zou drijven. "Waarschijnlijk is hij door de jaren heen net een beetje dunner geworden en heeft hij daardoor het drijfvermogen gekregen waardoor hij van de oceaanbodem los kon komen en weg kon drijven in de golfstroom."
Pinguïns en zeehonden
De vrees is dat de ijsschots uiteindelijk opnieuw vastloopt, deze keer bij het Britse eiland South Georgia. Dat is een lustoord voor miljoenen zeevogels, pinguïns en zeehonden. Als A23a terecht komt op een plek aan de kust waar de dieren naar voedsel zoeken, kan dat foerageren een stuk lastiger worden omdat ze niet zo makkelijk meer bij hun eten kunnen komen.
Dat gevaar dreigde al eens eerder met een andere grote ijsberg, A68. In 2020 lag ook die op ramkoers met South Georgia, maar het ecologische malheur werd toen afgewend doordat de schots in kleinere stukken brak.
Dat lot kan ook A23a beschoren zijn, maar als de schots het eiland mist, kan die ook een flink eind verder naar het noorden drijven. "Een ijsberg van dit formaat kan lang overleven in de oceaan, zelfs in warmere wateren", zegt Marsh. "Hij zou tot aan Zuid-Afrika kunnen komen en daar het scheepvaartverkeer kunnen verstoren."
A23a is overigens niet de grootste drijvende ijsschots ooit. Volgens het Guinness Book of records gaat die eer naar een ijsberg in 1956 werd gespot door een Amerikaans marineschip in de Zuidelijke Oceaan. Die gigant had volgens de waarnemers een oppervlakte van 31.000 vierkante kilometer, groter dan België.
