Prins Bernhard Cultuurfonds verandert naam in het Cultuurfonds

Het Prins Bernhard Cultuurfonds heet vanaf vandaag het Cultuurfonds. Dat laat de organisatie weten via X.

"Met respect en waardering voor het verleden gaat het Cultuurfonds vanaf vandaag verder met een naam die past bij wie we nú zijn en met de focus op onze inhoud", zegt directeur Cathelijne Broers. Het fonds ondersteunt projecten op het gebied van cultuur en natuurbehoud in Nederland.

De al in 2004 overleden prins Bernhard kwam vorige maand in het nieuws omdat zijn originele lidmaatschapskaart van de NSDAP was gevonden. Hij had tot zijn dood ontkend dat hij lid was geweest van de nazi-partij. De kaart zat in het privéarchief van de prins, die in 2004 overleed. Oud-directeur van het Koninklijk Huisarchief Flip Maarschalkerweerd vond de kaart in het archief op Paleis Soestdijk, dat hij na Bernhards overlijden heeft geïnventariseerd.

Het Prins Bernhard Cultuurfonds liet in een reactie al direct weten in zijn maag te zitten met het nieuws. "Wij zijn verrast door deze bekendmaking en het bestaan van het document", laat het fonds in een reactie weten. "We gaan op een rij zetten wat dit nieuws voor ons als cultuurfonds betekent."

Kaart nooit vernietigd

De NSDAP werd in 1920 opgericht en had een ideologie van extreem nationalisme en racisme. Een paar jaar voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in 1936, gaf Bernhard zijn lidmaatschap op. In dat jaar verloofde hij zich met prinses Juliana, de oma van koning Willem-Alexander. Op het verlovingsfeest brachten Duitse gasten de Hitlergroet. Prins Bernhard vernietigde zijn lidmaatschapskaart dus nooit.

De vondst van de fysieke kaart was een bevestiging van eerder bewijs dat aan het licht was gekomen. In de jaren 30 werd door de Amerikanen een kopie gemaakt van de NSDAP-kaart. In 1996 werd die kopie gevonden door twee Nederlandse historici. Bernhard gaf toen wel toe lid te zijn geweest van de jongerenafdeling van de SS, en zei dat dit moest om zijn examens te halen.

Het naziverleden van de prins staat in schril contrast met zijn reputatie als verzetsheld in de Tweede Wereldoorlog. Vanuit Londen kreeg hij de leiding over het verzet. "Het is een heel gespleten leven wat deze man gehad heeft", zei historicus Annejet van der Zijl eerder tegen de NOS. "Na de oorlog was er geen weg meer terug. Hij had zichzelf als verzetsheld neergezet."

Ontstaan fonds

Het fonds, eerder bekend als het Prins Bernhardfonds en Anjerfonds, bestaat sinds 1940. Toen de oorlog een paar maanden bezig was, werd het in Londen opgericht onder de naam Spitfire Fund om oorlogsmaterieel te kunnen kopen. Prins Bernhard was er vanaf het begin bij betrokken. Sinds het einde van de oorlog is het geld bestemd voor cultuur en natuurbehoud.

Sinds 1950 reikt het fonds jaarlijks Zilveren Anjers uit aan vrijwilligers die zich hebben ingezet voor cultuur of natuur. De Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs ging vorig jaar naar de Anne Frank Stichting. Dat is een oeuvreprijs voor iemand die zich op een bijzondere manier verdienstelijk heeft gemaakt voor cultuur of natuur. Deze prijs wordt sinds 2010 jaarlijks uitgereikt door koningin Máxima.