Springboks klaar voor reprise rugbyfinale die Zuid-Afrika voorgoed veranderde

Vanavond wordt na zeven weken toprugby bepaald wie de beste rugbynatie ter wereld is. De finale van het WK rugby gaat namelijk tussen grootmachten Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland.

Zowel de Springboks als de All Blacks wonnen de wereldtitel al drie keer.

Een affiche om de vingers bij af te likken en dat terwijl beide teams op voorhand niet eens als topfavoriet golden. Nieuw-Zeeland knokte zich in de kwartfinales langs de nummer een van de wereld, Ierland, en rekende in de halve eindstrijd eenvoudig af met Argentinië.

Zuid-Afrika won met minimaal verschil van gastland Frankrijk in de kwartfinales en kwam in de halve finales in extremis terug van een achterstand tegen Engeland (16-15).

En zo krijgen de rugbyfans een herhaling van de finale van 1995, misschien wel de enige rugbyfinale die iedereen kent. Al is het maar vanwege de beroemde verfilming Invictus met Matt Damon en Morgan Freeman.

Als Joel Stransky op 24 juni 1995 in Johannesburg vlak voor tijd de bal vangt en aanlegt voor de beslissende fieldgoal, schuift op de eretribune een man gehuld in groen rugbyshirt en bijpassende pet naar het puntje van zijn stoel.

Het is Nelson Mandela.

Mandela

Mandela zat 27 jaar gevangen vanwege zijn verzet tegen het Apartheidsregime in Zuid-Afrika bij het Afrikaans Nationaal Congres (ANC). In al die jaren in een krappe cel op Robbeneiland voor de kust van Kaapstad wist Mandela de verbittering te weerstaan.

Toen hij in 1990 eindelijk werd vrijgelaten was de Apartheid voorbij. Op papier tenminste. De realiteit was een stuk weerbarstiger. In 1994 werd Mandela verkozen tot president. En hij koos rugby - bij uitstek een sport voor witte Zuid-Afrikanen - om een doorbraak te forceren.

Het WK van 1995 was het eerste grote evenement dat het nieuwe Zuid-Afrika organiseerde. Aan de vooravond van het toernooi haalde de zwarte bevolking zijn schouders op over het witte feestje.

Vooral dankzij Mandela werd die WK-finale een keerpunt in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. De foto waarop Mandela de trofee uitreikt aan aanvoerder François Pienaar ging de wereld over. Net als de voorspelling die hij die dag deed: "Ooit zal een zwarte Zuid-Afrikaan als aanvoerder de WK-trofee in de lucht steken."

Mbeki met de beker

Chester Williams was de enige gekleurde speler in het WK-team van 1995. Hij maakte de tweede wereldtitel van Zuid-Afrika niet mee. De snelle winger overleed op 6 september 2007 op 49-jarige leeftijd, een dag voordat in Frankrijk het WK van start ging.

Twaalf jaar na de triomf van de regenboognatie waren de spelers van de Springboks nog altijd voornamelijk wit: slechts twee zwarte spelers, JP Pietersen en Bryan Habana, droegen bij aan de wereldtitel.

Habana zou twee WK's later het recordaantal WK-try's (15) evenaren, dat tot dat moment op naam stond van de Nieuw-Zeelandse legende Jonah Lomu.

Op 20 oktober was Zuid-Afrika Engeland de baas in het Stade France. Dat president Thabo Mbeki die avond in Saint-Dénis op de schouders ging met de trofee kon dat gegeven niet verbloemen.

Quota

De overheid begon eisen te stellen aan de Zuid-Afrikaanse rugbybond over het aantal zwarte spelers in het team. En dat leverde weer verdeeldheid op over 'quotaspelers' die niet goed genoeg zouden zijn.

Over Siya Kolisi bestond geen twijfel. De reus die zich opwerkte vanuit een township in Port Elizabeth groeide zelfs uit tot aanvoerder van de Springboks. De eerste zwarte aanvoerder. En de man die Nelson Mandela had voorzien.

In 2019 mocht hij de trofee omhoog steken na een eenzijdige finale in het Japanse Yokohame tegen Engeland. Na afloop sprak hij zoals Mandela het gewild had.

Ook bij Bongi Mbonambi bestaat geen twijfel over zijn rugbykwaliteiten en ook dit WK werd hij vaak naar voren geschoven bij persconferenties. Maar de afgelopen dagen niet.

Racistisch of niet?

Dat heeft alles te maken met een incident in de halve finale tegen Engeland. Dankzij het microfoontje op de kleding van de scheidsrechter heeft iedereen kunnen horen wat de Engelsman Tom Curry zei tegen scheidsrechter Ben O'Keeffe.

"Meneer, wat moet ik doen als hun 'hooker' mij de hele tijd een 'white cunt' noemt?". De boosdoener was Mbonambi. Pas na de wedstrijd stelde de internationale rugbybond een onderzoek in na een officiële klacht van de Engelsen.

Maar toen begon het circus pas echt. Op sociale media dook het ene filmpje na het andere op die leken te bewijzen dat Mbonambi niet schold maar juist zijn verdediging aanstuurde. 'Wide kant' of 'white kant' zou hij keer op keer gezegd hebben, in een mengeling van Engels en Afrikaans.

Wellicht komt de waarheid ooit aan het licht. De rugbybond seponeerde het onderzoek omdat het bewijs niet overtuigend was. Ondertussen kreeg vooral Curry de wind van voren op sociale media.

En dat raakte Kolisi, de aanvoerder van de Zuid-Afrikanen.

"Ook wij maken het mee. Als zoiets gebeurt dan steunen we elkaar als een rugby-familie, hoe we ook tegen elkaar strijden. Het maakt niet uit of je bij de tegenstander hoort of niet."

Mandela's missie lijkt bij Kolisi in goede handen.