Sir Bobby Charlton, United-icoon en drijvende kracht achter wereldtitel 1966

Zelden zal een wissel zulke grote gevolgen hebben gehad voor een voetballer als die van de zaterdag overleden Bobby Charlton. Of beter, de keuze om niet te wisselen.

De destijds pas 20 jaar oude Engelsman was op 6 februari 1958 met Manchester United op de terugweg van een succesvol verlopen duel in de Europacup 1 tegen Rode Ster Belgrado, toen hij zijn ploeggenoten Tommy Taylor en David Pegg in het vliegtuig van hun plek zag opstaan.

Taylor en Pegg voelden zich veiliger achterin het vliegtuig, nadat na een tussenstop in München de start al twee keer afgebroken had moeten worden op het besneeuwde vliegveld. Het slechte voorgevoel bleek niet ten onrechte: bij de derde poging ging het helemaal mis. Het vliegtuig raakte een hek aan het eind van de startbaan, crashte en brak doormidden.

Charlton uit cabine geslingerd

De ramp kostte 23 van de 44 inzittenden het leven, onder wie Taylor en Pegg en nog zes spelers van United. Charlton en zijn ploeggenoot Dennis Viollet waren niet van plek gewisseld en overleefden de ramp

Charlton, die vastgebonden aan zijn stoel uit de cabine was geslingerd, was er vanaf gekomen met lichte verwondingen aan het hoofd en een shock. Acht dagen na het ongeluk mocht hij als eerste Mancunian het ziekenhuis verlaten.

Vandaag is alsnog een eind gekomen aan het leven van Charlton, maar wel pas op de gezegende leeftijd van 86 jaar. En dat na een glansrijke voetballoopbaan, die de - misschien wel - beste Engelse voetballer ooit onder meer drie landstitels, een Europacup 1 en een wereldtitel heeft gebracht.

En de adelstand, want sinds 1994 ging de oud-prof, bij wie in 2020 dementie werd geconstateerd, als Sir door het leven.

Voetbalfamilie

Dat de in 1937 geboren Bobby Charlton en zijn ruim twee jaar oudere broer Jack uit het juiste voetbalhout gesneden bleken te zijn, kon amper tot verwondering leiden. Vier broers van moeder Cissy Milburn voetbalden op het hoogste niveau in Engeland, terwijl haar neef Jackie 'Wor' Milburn uitgroeide tot een grootheid bij Newcastle United.

Toch hield Cissy haar hart vast toen Bobby zich begin 1953 op 15-jarige leeftijd aan Manchester United verbond. In oktober 1954 had de jongeling echter al een profcontract te pakken bij United en twee jaar later debuteerde hij enkele dagen voor zijn negentiende verjaardag in het eerste tegen - hoe verzin je het - Charlton Athletic.

Charlton - de voetballer - luisterde zijn debuut op met twee doelpunten.

De aanvallende middenvelder paste naadloos in het masterplan van de legendarische manager Matt Busby, die na het kampioenschap van 1952 flink aan het verjongen was geslagen.

En niet zonder succes: in 1956 hadden de 'Busby Babes' met een ruime voorsprong de landstitel veroverd met een ploeg die gemiddeld 22 jaar oud was. Het seizoen erop, met inmiddels Bobby Charlton regelmatig in de gelederen, werd dat huzarenstukje herhaald.

Na de voor tal van z'n spelers fatale crash begin 1958 in Zuid-Duitsland trachtte Manchester United de draad zo goed en zo kwaad als het kon weer op te pakken. Dat lukte Charlton wonderwel al snel. In april van het rampjaar maakte hij zijn debuut in het nationale elftal van Engeland. Tegen Schotland, direct ook met een treffer.

Pantoffel

En daar zou het niet bij blijven voor de behendige Charlton, die menig tegenstander op het verkeerde been wist te zetten, snelheid aan gratie paarde, vanuit het middenveld passend oog had voor de ruimte en over een dodelijk schot beschikte.

In beide benen welteverstaan, het resultaat van eindeloos trainen met een pantoffel aan de rechtervoet om de linker extra te ontwikkelen.

Hij was aanvoerder van het elftal van Manchester United dat precies tien jaar na de vliegramp alsnog de Europacup 1 wist te veroveren. Als eerste Engelse club bovendien.

Nadat in de halve finales was afgerekend met zesvoudig winnaar Real Madrid moest in de finale op een met 92.000 fans gevuld Wembley ook het sterke Benfica van sterspeler Eusébio eraan geloven. In de pas na verlenging besliste strijd maakte Charlton de 1-0 en de verlossende 4-1. Na afloop vielen de captain en manager Busby elkaar vol emoties in de armen.

Drijvende kracht wereldtitel 1966

Charlton wordt ook beschouwd als de drijvende kracht achter het grootste succes dat het Engelse voetbal heeft mogen bejubelen: de wereldtitel in 1966 in eigen huis.

Bondscoach Alf Ramsey had de nationale ploeg rond Charlton gebouwd en die betaalde dat vertrouwen onder andere terug met twee treffers in de halve finale tegen Portugal.

In de eindstrijd - opnieuw op Wembley - wist de West-Duitser Franz Beckenbauer de Engelse vormgever redelijk te beteugelen, maar in de verlenging bracht Geoff Hurst Engeland op 3-2 met het roemruchte schot dat via de onderkant van de lat en de doellijn het veld weer instuiterde, maar door de Russische grensrechter Tofik Bachramov tot doelpunt werd gepromoveerd.

De gastheren wonnen met 4-2 en brachten Engeland daarmee in vervoering.

Na de Duitsers Fritz en Ottmar Walter in 1954 waren met Bobby en Jack Charlton opnieuw twee broers wereldkampioen voetbal geworden. De rol van de jongste van de twee werd door de een keur van Europese voetbaljournalisten beloond met de Ballon d'Or, de prijs voor de beste Europese voetballer van het jaar.

In de door het tijdschrift France Football georganiseerde verkiezing liet Bobby, ook al uitgeroepen tot beste speler van het WK, de Portugees Eusébio nipt achter zich.

Blunder

Vier jaar later was Charlton in Mexico opnieuw uitstekend op dreef met de Engelse ploeg, totdat hij in de kwartfinale tegen West-Duitsland bij een 2-1 voorsprong twintig minuten voor tijd naar de kant werd gehaald.

Bondscoach Ramsey wilde de routinier met het oog op de halve finale rust gunnen. Een forse misrekening: na tegentreffers van Uwe Seeler en Gerd Müller (in de verlenging) kon Engeland naar huis.

De 32-jarige Charlton bleek in Mexico voor het laatst het nationale shirt te hebben gedragen. Met de recordaantallen van 106 interlands en 49 doelpunten op zijn naam hield hij het voor gezien als international.

Sindsdien zijn slechts zes landgenoten vaker in actie gekomen voor Engeland en maakten alleen Wayne Rooney (53) en Harry Kane (61) meer treffers.

Meer mijlpalen

Op 28 april 1973 speelde Charlton ook zijn 758ste en laatste wedstrijd voor Manchester United, dat zich al een paar jaar niet meer kon meten met de top in de First Division (de huidige Premier League). Een maand eerder had hij zijn 249ste doelpunt voor de Red Devils laten aantekenen.

Beide clubmijlpalen zijn slechts eenmaal overtroffen. Wayne Rooney - hij weer - kwam in het United-shirt 253 keer tot scoren en Ryan Giggs kwam tot 963 duels voor de Engelse grootmacht. Alleen het aantal van 199 competitietreffers staat nog als clubrecord in de boeken.

Charlton probeerde het een jaar later bij Preston North End nog even als speler/coach, maar hij kwam al snel tot de conclusie dat hij niet in de wieg was gelegd voor het trainersvak. Een paar jaar en een handvol clubs en dito wedstrijden buiten Engeland later verdwenen de kicksen voor altijd in de kast.

United Trinity

Van 1984 tot 2018 was Charlton lid van de raad van bestuur van Manchester United, de club waaraan hij zijn hart verpand had. Dat die liefde wederzijds was bleek onder meer uit het standbeeld aan de oostzijde van thuisbasis Old Trafford: 'The United Trinity, gevormd door George Best, Denis Law en Charlton, de clubiconen uit het Europese succesjaar 1968.

In 2016 kwam daar nog een volgend eerbetoon aan de beminnelijke Charlton, die zich na zijn voetbalcarrière veelvuldig inzette voor diverse goede doelen. De zuidtribune van het United-stadion, door Charlton ooit omgedoopt tot 'Theatre of Dreams', werd naar de oud-speler vernoemd.

"Bobby is de meest iconische voetballer in de geschiedenis van het Britse voetbal", kende vice-voorzitter Ed Woodward geen twijfel bij de opening. "Een speler, een diplomaat, een gentleman. Hij staat voor alles wat goed is aan voetbal en Manchester United."