Marathonloper Koech overwon drankprobleem en wil Kenianen nu behoeden voor valkuilen
Noem hem een man met een missie op de marathon. Noem hem, met enige overdrijving, een zendeling die een woord te verkondigen heeft.
"Ik dronk al snel alles wat voorradig was. Als er maar alcohol in zat. Ook zware drank." Bernard Koech wil nu zijn landgenoten behoeden voor dezelfde valkuil.
De 35-jarige Keniaan begint zondag voor de derde maal aan de klassieke 42.195 meter door de straten van Amsterdam. Hij hoopt, na een eerdere tweede en derde plaats, ditmaal eindelijk de hoogste trede van ereschavot te betreden. En daarmee een podium te krijgen om zijn boodschap voor het voetlicht te brengen.
Waak voor valkuilen. Maak niet dezelfde fout die ik heb gemaakt. Weersta de lokroep die in Kenia klinkt voor gevierde atleten. Laat je niet omringen door verkeerde vrienden. Blijf ver weg van alcohol.
Overdreven? Allerminst, zegt Koech. "Ik schat dat negentig procent van Keniaanse topatleten met grote regelmaat te veel drinkt."
'Slecht gezelschap'
Koech weet waar hij over praat. In wat zijn beste jaren moesten zijn, tussen 2015 en 2020, liet ook hij zich als gevierde marathonloper omringen door, zoals hij het zelf noemt, "slecht gezelschap".
"Mensen die je beschouwt als vrienden, maar dat niet blijken te zijn. Mensen die je misleiden en er uiteindelijk debet aan zijn dat je al je principes overboord gooit."
"Voor een atleet is discipline de grootste voorwaarde om succes te kunnen hebben. Na een training moet je je lichaam rust gunnen om te herstellen, zodat je de volgende dag weer het beste uit jezelf kunt halen. Ergens aan het begin van 2015 begon ik dat te veronachtzamen. In plaats van mijn bed op te zoeken na een training, ging ik mijn vertier elders zoeken."
Negentig procent van de Keniaanse topatleten drinkt regelmatig te veel.
Koech ontsnapte aan de sleur van de dagelijkse trainingsarbeid in Eldoret door in de avonduren met andere atleten in lokale barretjes iets te gebruiken. Als succesvolle atleet beschikte hij over geld en daarmee over veel vrienden.
Excessief drankgebruik
Wat begon met af en toe een glas wijn, werd al gauw een gewoonte om ieder weekeinde buitenshuis alcohol te gebruiken. De volgende stap was dagelijks excessief gebruik. "Een probleem was ook dat je in Kenia in een bar bijvoorbeeld geen glas whisky kunt bestellen. Er staat meteen een fles voor je neus."
Het ging van kwaad tot erger. "Het was op een gegeven moment zelfs zo dat ik niet meer publiekelijk dronk, maar tijdens trainingskampen flessen naar binnen smokkelde om in de anonimiteit te drinken."
Koechs Nederlandse manager Michel Boeting zag van een afstand dat het bergafwaarts ging met zijn atleet. "Ik was er natuurlijk niet bij als hij dronk, maar ik hoorde vanuit Kenia wel de verhalen daarover. Hij deed het af als verhalen van mensen die jaloers zijn."
Ziek en geblesseerd
In 2015 liep Koech, ondanks zijn alcoholprobleem, tijdens de marathon van Rotterdam 2.08.02, een tijd waarmee hij als derde eindigde. Het jaar daarop was de Keniaan vaker dan gebruikelijk ziek en geblesseerd, vooral in de aanloop naar marathons. Boeting: "Toen werd duidelijk dat er meer aan de hand moest zijn dan alleen een zwak gestel."
Als gevolg van zijn drankgebruik raakte Koech gaandeweg steeds meer in een sociaal isolement. Zijn familie keerde zich tegen hem. Ook voor zijn trainer Patrick Sang en Boeting was hij steeds slechter bereikbaar.
Veel vijanden
"Ik heb in die tijd veel vijanden gemaakt", zegt Koech nu schuldbewust. "Al snel kwam ik erachter dat alcohol en ik niet goed samengaan."
De problemen stapelden zich op. "Ik had een kwade dronk en werd steeds gewelddadiger. Steeds vaker begon ik uit het niets te vechten met vrienden. Pas toen ik op een gegeven moment thuis ook mijn vrouw sloeg, zag ik in hoe destructief ik was."
Hij liep in 2016 in Parijs 2.11.31 en kwam in 2018 in Valencia tot 2.08.32, waarmee Koech voortaan leek voorbestemd tot een rol in de marge. Begin 2020 bleek corona evenwel zijn redding.
Omdat er als gevolg van covid-19 geen wedstrijden werden georganiseerd en persoonlijke sponsors inmiddels waren afgehaakt, bleven lucratieve inkomsten uit. De schamele inkomsten die hij had, moesten worden besteed aan eerste levensbehoeften.
"Ineens was er geen geld meer voor drank. Toen ik nuchter was, besefte ik dat mijn leven de verkeerde kant op ging. Ik stond er ineens helemaal alleen voor. Niemand wist wat ik aan het doen was."
Vriend Kipchoge
Het was uiteindelijk zijn beroemdste landgenoot die hem uit het moeras trok. "Mijn grote vriend Eliud Kipchoge heeft me gered", klinkt het nog altijd dankbaar.
"Hij heeft een aantal keer met me gesproken en zich vervolgens over me ontfermd. Toen hij duidelijk maakte dat ik mijn leven te grabbel gooide, wist ik dat ik rigoureus andere keuzes moest maken."
Vergooid
Sinds drie jaar is het Koechs missie om kwetsbare landgenoten te waarschuwen voor de voetangels en klemmen die op hun pad liggen. Wekelijks praat hij met andere Keniaanse atleten over de gevaren van het gebruik van alcohol.
Kijk naar mij, zegt hij bij die gelegenheden. Kijk hoe hij een belangrijk deel van zijn loopbaan heeft vergooid. Maar kijk ook waar hij nu weer staat. Kijk hoe hij dit jaar in Hamburg zegevierde en met 2.04.09 zijn persoonlijk record van 'Amsterdam 2021' evenaarde.
Het is nooit te laat om tot inkeer te komen, wil hij er maar mee zeggen. "Ik ben dankbaar en trots dat ik me zo heb kunnen terugknokken."
