Nederlandse chipfabrikant Nexperia verstrikt in geopolitiek web
Niet alleen de Nederlandse chipmachinemaker ASML is verzeild geraakt in een geopolitieke strijd. Het van oudsher Nederlandse Nexperia heeft ook last van een veranderend politiek klimaat. Het bedrijf maakt al decennialang de meest eenvoudige chips, maar kampt met problemen nu het in Chinese handen is.
In Duitsland krijgt Nexperia geen subsidie voor een project in een fabriek in Hamburg, in Wales moet het onder druk van de Britse regering een fabriek afstoten en er is nu onzekerheid over de overname van de Nederlandse chipstart-up Nowi.
Jarenlang was Nexperia onderdeel van chipmaker NXP, ooit ontstaan binnen Philips. Waar NXP zich focust op de productie van meer geavanceerde sensoren en chips, bijvoorbeeld om contactloos te kunnen betalen met je telefoon, richt Nexperia zich op de 'bulk'. De boutjes en moertjes onder chips, zoals ze het zelf zeggen: in feite simpele schakelaars.
Het bedrijf maakt er 100 miljard per jaar. Van telefoons tot stofzuigers, koelkasten, auto's of de boormachine: ze zitten overal in.
Energie uit de omgeving
Nexperia had zijn oog laten vallen op de Delftse start-up Nowi. Dat bedrijf maakt furore met de manier waarop het zijn chips van energie voorziet. Die wordt namelijk uit de omgeving gehaald, via trillingen, warmte of licht. Denk bijvoorbeeld aan sensoren in de weg - met de chips van Nowi kunnen die via zonlicht aan energie komen, er hoeven er geen batterijen vervangen te worden.
Maar de overname van Nowi door Nexperia vorig jaar heeft de aandacht getrokken van de overheid. Sinds juni dit jaar is er nieuwe wetgeving, die de minister van Economische Zaken de mogelijkheid geeft om in het kader van de nationale veiligheid bepaalde voorwaarden te stellen aan een overname of die zelfs tegen te houden.
De overname van Nowi is een van de gevallen waarbij nu bekeken wordt of er met terugwerkende kracht een uitgebreid onderzoek moet komen. Een woordvoerder van het ministerie zegt desgevraagd dat de besluitvorming nog altijd bezig is. Nexperia hoopt dat er snel duidelijkheid komt.
Denk maar twee keer na voordat je met een Chinese partij in zee gaat.
"Met de nieuwe wet geeft de overheid een duidelijk boodschap aan de techsector af: 'denk maar twee keer na voordat je met een Chinese partij in zee gaat'", zegt Maaike Okano-Heijmans, specialist geopolitiek en technologie bij Instituut Clingendael. Hoewel de wet over meer sectoren gaat dan alleen technologie en er naar spelers uit alle landen gekeken wordt, zal er in de praktijk veel aandacht zijn voor de techsector en trekken Chinese bedrijven bij voorbaat aandacht.
Dat de overname van Nowi door Nexperia nu onder een vergrootglas ligt, heeft weer alles te maken met het moederbedrijf van Nexperia: Wingtech. Dat Chinese bedrijf nam Nexperia in 2019 over. Het is moeilijk voor te stellen dat dat nu, slechts een paar jaar later, net zo makkelijk zou gaan.
In gesprek met Bloomberg zei demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken vlak voor de zomer dat China een van de landen is waar Nederland "extra alert" op moet zijn en dat bij "gevoelige technologie" de kans bestaat dat deze worden gebruikt voor militaire doeleinden. "Die kennis moet worden beschermd."
Bart Groothuis, VVD-Europarlementariër, is daar uitgesprokener over. Hij vreest dat de technologie van Nowi specifiek kan terechtkomen in mini-drones die zelfstandig aanvallen kunnen uitvoeren. "Daarmee heeft deze chip potentieel militaire toepassingen."
'Niet wereldschokkend'
Nexperia verzet zich tegen dit beeld. De fabrikant is naar eigen zeggen niet van plan de chips te ontwikkelen in de richting waar Europarlementariër Groothuis voor vreest. Het bedrijf noemt de technologie "echt niet zo wereldschokkend" en niet uniek.
Peter Baltus, hoogleraar elektronica aan de TU Eindhoven, beaamt dit. "Bij ASML is het verhaal heel duidelijk: we hebben iets unieks in handen en moeten voorkomen dat dat bij de verkeerde belandt. Maar Nowi doet niet iets wat zo uniek is."
Het scenario dat de technologie kan worden gebruikt in kleine drones noemt Baltus niet waarschijnlijk. Dat neemt niet weg dat hij zich wél kan voorstellen dat er militaire toepassingen zijn voor Nowi's technologie. "Denk aan oorlogssituaties waarin je geen batterijen wil hoeven vervangen." Volgens Nexperia komt de technologie van Nowi nu en in de toekomst niet in aanmerking voor militair gebruik.
Project in Duitsland
Dat Nexperia tegen problemen aanloopt, laat zien hoe groot de geopolitieke spanningen rond het thema nu zijn. Dat is ook duidelijk merkbaar in Duitsland.
Nexperia wilde daar geld van de overheid voor een innovatieproject binnen de bestaande fabriek. Dat kan in Duitsland als onderdeel van een speciaal steunprogramma. Maar het consortium van Nexperia kreeg als enige geen financiële steun. Volgens de Duitse zakenkrant Handelsblatt vond verantwoordelijk minister Habeck het verkeerd om subsidie te verstrekken, vanwege het Chinese moederbedrijf van Nexperia en de mogelijke militaire toepassingen van de chips.
Dit alles tot frustratie van Nexperia, dat zich nu hardop afvraagt hoe graag Europa het bedrijf nog wil hebben.
