Voor het eerst schadelijke kolonies termieten in Nederland aangetroffen

In Nederland blijken zich kolonies schadelijke termieten te hebben gevestigd. Het gaat om de Amerikaanse grondtermiet, een soort die door het knagen aan hout veel schade aan gebouwen kan toebrengen.

De eerste melding van termieten werd al in 2019 gedaan. Ze werden aangetroffen in een gebouw in het buitengebied van Zuid-Holland. Later bleek dat de termieten ook bij de buren zaten.

Nader onderzoek maakte duidelijk dat het gaat om de Amerikaanse grondtermiet, met de Latijnse naam Reticulitermes flavipes. Het is een zogeheten exoot, die van nature niet in Nederland voorkomt. De termieten zijn afkomstig uit de warmere streken in het oosten van de Verenigde Staten en Mexico. In andere Europese landen als Duitsland, Frankrijk en Italië hadden ze zich al eerder gevestigd.

Aangevreten fundering

Er zijn na de eerste melding in Nederland maatregelen genomen om de dieren uit te roeien, maar die hebben niet gewerkt. De termietenkolonie heeft zich nu verspreid over een gebied van zo'n 1500 vierkante meter, met daarop twee woningen. Een ervan heeft ook een kassencomplex, zo staat in het vakblad Entomologische Berichten.

De termieten hebben flinke schade veroorzaakt aan de woningen: de funderingen zijn aangevreten, evenals hout op de begane grond en de eerste verdieping. Mogelijk zitten de beestjes ook in het dak. De veiligheid van de panden is daardoor in het geding, zeggen de onderzoekers.

Op twee andere plaatsen zijn later ook nog kolonies grondtermieten gevonden. Hoe groot die zijn en hoeveel schade ze hebben aangericht, wordt nog onderzocht. Ook is de locatie niet bekendgemaakt.

De vondst van de termietenkolonies is zorgelijk, zeggen het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen en EIS Kenniscentrum Insecten, die het onderzoek deden. Er werden in Nederland wel eens vaker termieten aangetroffen, maar daarbij ging het om één of hooguit enkele dode exemplaren in geïmporteerde goederen of om een dier dat was meegereisd met vakantiegangers.

Van binnenuit

De eerste exemplaren van de huidige kolonies zijn hoogstwaarschijnlijk al zo'n tien jaar geleden meegekomen met uit Noord-Amerika geïmporteerde tropische planten. Die import is gestopt, maar de onderzoekers houden er rekening mee dat de dieren zich eerst nog verder hebben kunnen verspreiden.

Amerikaanse grondtermieten veroorzaken veel schade: ze knagen van binnenuit aan houten balken en stronken, waardoor ze van de buitenkant lastig te zien zijn. Ze zijn te herkennen doordat ze moddertunnels graven, waarmee ze zich beschermen tegen uitdroging.

Er zijn in landen waar de insecten veel voorkomen termietenverzekeringen voor mensen met een huis dat (deels) van hout is, maar de premies zijn hoog. Ook moet het houtwerk dan ieder jaar worden geïnspecteerd, wat ook weer geld kost.

Hollandse winters

Volgens de onderzoekers is het belangrijk dat er meer kennis komt over hoe termieten zich verspreiden en hoe ze kunnen worden opgespoord en bestreden. Doordat het in Nederland steeds warmer wordt, is het een opkomend probleem, zeggen ze.

Er werd gedacht dat de termieten niet tegen de Hollandse winters zouden kunnen, maar dat blijkt niet te kloppen. Er zijn nu nog geen middelen om ze te bestrijden.

De NVWA waarschuwde eerder dit jaar dat de kans op vestiging van termieten in Nederland groot is. Toen werd ook vastgesteld dat er nog maar weinig bekend is over het risico dat de dieren met zich meebrengen.