Extinction Rebellion wil vanaf morgen elke dag A12 in Den Haag blokkeren

• Joey Frankhuisen

  redacteur Online

Automobilisten op de A12 in Den Haag moeten vanaf morgen rekening houden met nieuwe blokkades van Extinction Rebellion. Anders dan bij eerdere acties wil de actiegroep de blokkades volhouden tot alle fossiele subsidies worden afgeschaft. Als actievoerders worden verwijderd of gearresteerd, komt er elke volgende dag een nieuwe groep, zo is de bedoeling.

"Je ziet een toename van het aantal deelnemers, de volgende stap is een escalatie in het aantal acties", zegt Lucas Winnips van Extinction Rebellion. Hij doet sinds oktober 2019 mee aan acties van de pressiegroep en werd naar eigen zeggen tot nu toe dertig keer opgepakt.

Onlangs werd Winnips veroordeeld tot 60 uur taakstraf voor opruiing en vernieling.

De wegblokkade is niet de enige manier waarop Extinction Rebellion actievoert. Activisten gaan ook naar binnen bij bedrijven en ministeries en blijven daar zitten tot ze worden weggehaald. De groep voelt geïnspireerd door succesvolle geweldloze protestacties in het verleden.

Burgerrechtenbeweging

De Amerikaanse burgerrechtenbeweging streed onder leiding van dominee Martin Luther King tegen rassenscheiding. Ze organiseerde in de jaren 50 en 60 sit-ins, in restaurants waar alleen blanken werden bediend.

Een andere inspiratiebron is Mahatma Gandhi die met geweldloos protest belangrijke stappen zette voor de onafhankelijkheid van India.

Volgens activist Winnips haalt Extinction Rebellion voor zijn acties inspiratie uit deze bewegingen. "We zien dat burgerlijke ongehoorzaamheid in het verleden al vaak heeft geholpen."

3,5 procent van de bevolking

Onderzoek toont aan dat burgerlijke ongehoorzaamheid een doeltreffende manier kan zijn om verandering teweeg te brengen. Erica Chenoweth, onderzoeker aan de universiteit Harvard, vergeleek geweldloos verzet met acties waarbij geweld werd gebruikt. Ze constateerde dat geweldloos protest veel meer effect sorteerde.

Chenoweth onderzocht ook wat er nodig was voor een geweldloze beweging om succesvol te worden. Ze concludeerde dat ongeveer 3,5 procent van de bevolking mee moet doen aan de acties om het beleid van de overheid te veranderen.

Op de website van Extinction Rebellion wordt die 3,5 procent ook een aantal keer genoemd. Oprichters van de beweging zeggen geïnspireerd te zijn door Chenoweths onderzoek.

Eerder maakten we deze video over de dilemma's van demonstreren:

Voor de Nederlandse tak van Extinction Rebellion zou dit betekenen dat meer dan 600.000 Nederlanders de acties moeten ondersteunen. Winnips: "Daar zijn we nog niet, maar ik denk dat we daar wel kunnen komen. Tot nu toe verdubbelt het aantal deelnemers bij elke actie." Hij verwacht dat er morgen zo'n 10.000 actievoerders naar de A12 in Den Haag komen.

Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar sociale verandering en conflict, plaatst een kanttekening bij het onderzoek dat de actiegroep aanhaalt. "Dat onderzoek is vooral gebaseerd op bewegingen die actie voerden tegen autoritaire regimes. Het moet nog onderzocht worden of dat ook opgaat in een democratie als Nederland."

Activist Bert Breed deed begin jaren 80 mee met de actiegroep Breek Atoomketen Nederland. De acties bestonden onder meer uit wegblokkades tegen de lozing van kernafval in de Atlantische Oceaan.

"We stopten met busjes op de weg en gingen zitten. Als de ME ons van de weg sleepte, deden we het een stukje verderop weer", zegt Breed.

'Geen goed idee'

Sinds afgelopen januari doet de 68-jarige Breed ook mee aan de wegblokkades van Extinction Rebellion. De aangekondigde marathonblokkade vindt hij geen goed idee.

In 1980 blokkeerde Breek Atoomketen Nederland de kerncentrale in Dodewaard. Ook hier was het idee een marathonblokkade. "In het begin waren we met 15.000 mensen, maar door slecht weer slonk dat aantal snel", zegt Breed. Ik ben bang dat het aantal mensen bij de blokkade van de A12 ook snel af zal nemen."

Hij verwacht ook dat Extinction Rebellion zijn sympathie bij een breed publiek verspeelt met dagelijkse blokkade en verwijst daarbij naar Duitsland. "De Duitse klimaatbeweging Letzte Generation blokkeert daar elke dag meer dan tien wegen. Zij verspelen goodwill. Als je politiek iets wil veranderen, heb je de bevolking nodig." Bij de acties in Duitsland komt het regelmatig tot botsingen met omstanders.

Ook activist Winnips erkent dat een dagelijkse blokkade een risico is. "Maar we zitten in een noodsituatie. We moeten wel actie ondernemen."