Dinosaurus ontdekt die nieuw licht werpt op evolutie vogels

Zo'n 148 tot 150 miljoen jaar geleden blijkt een dinosaurussoort te hebben geleefd met een volgens wetenschappers opvallende anatomie. In de zuidoostelijke Chinese provincie Fujian is een fossiel van een vogelachtige dino ontdekt met lange achterpoten en een soort voorpoten die aan vleugels doen denken.

Het deel onder de knie van de achterpoten is twee keer zo lang als de dijen van het dier, dat qua grootte te vergelijken is met een fazant. En dat is opmerkelijk, omdat die verhouding bij de meeste dinosauriërs juist andersom is.

Deze Fujianvenator prodigiosus (Latijn voor: bizarre jager uit Fujian) roept door zijn bijzondere bouw onder wetenschappers de vraag op of het dier wel als vogel aangemerkt kan worden.

"Fujianvenator lijkt totaal niet op welke moderne vogel dan ook", zegt paleontoloog Min Wang, die het onderzoek en de opgraving leidt. Op de vraag hoe hij dier zou omschrijven, antwoordt hij: "Ik zou het bizar noemen."

Hardloper of waadvogel

Het fossiel werd in oktober gevonden, maar over de ontdekking werd recent pas gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Overigens is het fossiel niet compleet. Het mist een kop en delen van de klauwen, daardoor is het voor wetenschappers moeilijk te bepalen hoe het dier heeft geleefd en hoe zijn dieet eruit moet hebben gezien.

Op basis van de lichaamsbouw gaan de onderzoekers uit van twee mogelijke manieren van leven. Moderne dieren met lange onderbenen kunnen over het algemeen hard rennen. Vermoedelijk kon Fujianvenator dat ook.

Een andere optie is dat het dier leek op hedendaagse waadvogels, zoals reigers of kraanvogels. Als dat zo is, leefde hij waarschijnlijk in moerasachtig gebied.

Tweepotige dinosauriërs

En de op armen lijkende voorpoten doen dus aan vleugels denken, maar hebben drie uitstekende vingers, zegt Wang. "Dat hebben hedendaagse vogels niet. Je zou het een vleugel kunnen noemen, maar het is niet vast te stellen of het beest ook kon vliegen." Op basis van de informatie die ze nu hebben denken de wetenschappers dat het dier waarschijnlijk niet goed kan vliegen, als het dat al kon.

Algemeen wordt aangenomen dat vogels afstammen van tweepotige dinosauriërs, de zogenoemde theropoda-dinosaurussen, met de kenmerkende drie tenen en holle botten. De T-Rex en Velociraptor gelden als bekendste voorbeelden.

De oudste vogelsoort die tot nu toe is gevonden dateert van 150 miljoen jaar geleden, de gevederde Archaeopteryx, eveneens uit de late jura-periode. Er is niet veel bekend over de vroege evolutie van vogels, omdat er maar weinig fossielen uit die tijd worden gevonden.

Verschillende vogelachtigen

De Fujianvenator werpt daarom nieuw licht op de ontstaansgeschiedenis van vogels zoals we die nu kennen. Omdat het dier ruwweg in dezelfde periode leefde als de in Duitsland gevonden Archaeopteryx, geeft dat wetenschappers het beeld dat dino's zich in die tijd al opsplitsten in verschillende vogelachtige soorten.

"Voor mij is Fujianvenator opnieuw een interessante aanwijzing hoe divers de verschillende vogelachtige dinosaurussen waren. Ze leefden bijna tegelijkertijd en in vergelijkbare omgevingen als hun afstammelingen nu", zegt paleontoloog Zhonghe Zhou, die samen met Wang het artikel in Nature schreef.