Onderzoek: jaarlijks 37,5 miljard euro subsidie naar fossiele sector
Niet de eerder genoemde 4,5 miljard euro, niet 17 miljard, niet 30 miljard, maar 37,5 miljard euro subsidie ontvangt de fossiele sector jaarlijks, volgens milieuorganisaties. Milieudefensie, SOMO en Oil Change International deden er onderzoek naar. Eerder kondigde het kabinet aan alle fossiele subsidies te willen afbouwen, maar een plan om dat te doen is er nog altijd niet.
Ermee stoppen wordt als belangrijk gezien voor het halen van de klimaatdoelstellingen. De discussie erover is niet nieuw, maar loopt al zeker twintig jaar, constateerde de NOS eerder. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat laat in een reactie op het nieuwe onderzoek weten druk bezig te zijn met het in kaart brengen van de fossiele subsidies.
"We moeten fossiele subsidies afbouwen", aldus minister Jetten voor Klimaat en Energie. "Het kabinet heeft al een aantal maatregelen beëindigd en het is belangrijk om goed en eenduidig in kaart te brengen om welke verdere financiële prikkels het precies gaat." Op Prinsjesdag komt het kabinet met een eigen inschatting van de omvang van de subsidies en wat de gevolgen zullen zijn van de afbouw.
31 regelingen
Het ministerie gaf een paar jaar geleden aan dat het om 4,5 miljard euro aan subsidie zou gaan, maar liet ook posten open. Vervolgens kwam er een bedrag van 17 miljard euro uit de bus, na een berekening van econoom en oud-PvdA-Europarlementariër Alman Metten.
Dat bedrag werd eerder dit jaar in een nieuwe berekening bijgesteld naar 30 miljard euro, en onder meer overgenomen door actiegroep Extinction Rebellion. De onderzoekers van onder meer SOMO keken opnieuw naar de cijfers en zeggen nu dat het bedrag nog hoger ligt.
De definitie van subsidie die ze daarbij hanteren, is dezelfde die de Wereldhandelsorganisatie en ook het kabinet gebruiken. Het gaat om bijvoorbeeld belastingvoordelen, prijssteun en overheidsinvesteringen. De overheid loopt hierdoor flink wat inkomsten mis, constateren de onderzoekers, omdat bepaalde bedrijven of sectoren minder belasting hoeven te betalen over fossiele brandstoffen.
Er zijn volgens de onderzoekers 31 regelingen in Nederland waarmee de overheid fossiele brandstoffen bevoordeelt én minder belastinginkomsten krijgt. De laatste drie jaar zou de staat daardoor gemiddeld 37,5 miljard euro per jaar zijn misgelopen. Vooral bedrijven die veel fossiele energie gebruiken hebben er voordeel van. "Het belastingstelsel in Nederland is zodanig dat naarmate je meer gas verbruikt, je minder belasting betaalt", zegt onderzoeker Boris Schellekens van SOMO.
Bakker om de hoek
Er zijn volgens het rapport 170 bedrijven die erg veel gas gebruiken. In 2020 waren deze bedrijven goed voor 74 procent van het totale gasverbruik door alle bedrijven, terwijl ze in dat jaar maar 11 procent van de energiebelasting betaalden. Schellekens noemt het oneerlijk ten opzichte van kleinere bedrijven. Want het midden- en kleinbedrijf, dat volgens hem maar 10 procent van het Nederlandse gas gebruikt, draagt 66 procent van de energiebelasting bij.
"Dit is daadwerkelijk een oneerlijke concurrentiestrijd. Waarom zou een industriële bakker bijvoorbeeld, die levert aan Albert Heijn, minder energiebelasting per kuub aardgas hoeven te betalen dan een ambachtelijke bakker om de hoek?"
Als gevolg van fossiele subsidies zullen bedrijven minder snel verduurzamen, zegt Schellekens. "Het is een perverse prijsprikkel, die het gebruik van fossiele brandstoffen goedkoper maakt, en daardoor de prikkel om te besparen verlaagt." Ook hebben de onderzoekers berekend dat de CO2-uitstoot met afgerond 13 tot 20 procent zou dalen in 2030, als de gunstige regelingen voor energie-intensieve bedrijven stoppen.
In het rapport doen de organisaties verschillende aanbevelingen. Het geld dat beschikbaar komt door de afbouw moet worden ingezet voor rechtvaardig klimaatbeleid, vinden ze. "Want als de klimaatkosten niet rechtvaardig verdeeld worden, dan zal het draagvlak voor klimaatbeleid onder druk komen te staan."
