Onderzoekers: klimaatwinst bij bosbehoudprojecten veel te hoog ingeschat

Luchtvaartmaatschappijen, fossiele industrie, levensmiddelenproducenten: veel bedrijven maken gebruik van CO2-compensatie om hun producten het stempel CO2-neutraal of klimaatvriendelijk te kunnen geven. Niet door hun eigen uitstoot te verminderen, maar door zogenoemde 'carbon credits' te betalen aan projecten die bijvoorbeeld bossen aanplanten, duurzame energiebronnen financieren of voorkomen dat tropisch regenwoud wordt gekapt.

Bij deze laatste vorm van compensatie, het behoud van bossen en wouden, wordt de klimaatwinst vaak veel te hoog ingeschat, blijkt uit een nieuwe studie.

CO2-compensatie door middel van carbon credits ligt al langer onder vuur. Verschillende bedrijven zijn door de rechter of de Reclame Code Commissie teruggefloten, omdat zij de compensatieclaims misleidend vonden. Klimaatclubs noemen het een vorm van greenwashing, die het bedrijven mogelijk maakt niets aan het terugdringen van hun eigen uitstoot te doen. Binnen- en buitenlandse media deden onderzoek naar projecten waarbij blijkt dat er van de beloofde compensatie niet veel terecht komt.

De nieuwe studie focust op projecten voor bosbehoud. Bossen worden gekapt om het hout te verkopen of om het land te kunnen bebouwen. Bij deze kap komt de CO2 vrij die in de bossen was opgeslagen. Door het behoud van die bossen, wordt dus CO2-uitstoot voorkomen, is het idee.

Bosbehoud

De CO2-uitstootreductie die de projecten beloven worden in de meeste gevallen niet waargemaakt, concluderen de onderzoekers. Daar waar bos wel effectief werd beschermd, was die uitstootreductie significant kleiner dan beloofd. "Van de 89 miljoen carbon credits die voor deze projecten zijn of nog kunnen worden uitgegeven, is bij maar 6 procent aangetoond dat ze ook echt voor minder CO2-uitstoot hebben gezorgd", zegt onderzoeker Thales West van de Vrije Universiteit in Amsterdam.

West onderzocht met een groep andere klimaatwetenschappers 26 verschillende bosbehoud-projecten, onder meer in Peru, Democratische Republiek Congo en Cambodja. Voor elke ton CO2 die niet de lucht is ingegaan mogen deze projecten één credit uitgeven. Alle projecten geven veel te veel credits uit, concluderen de onderzoekers dus. "Er is geen bewijs dat deze projecten ook echt ontbossing tegengaan", zegt West.

Satellietbeelden vergeleken

Voor alle projectgebieden werden vergelijkbare stukken land uitgezocht als controlegroep: even groot, en volgens de onderzoekers met ook evenveel 'ontbossingsgevaar'. Satellietbeelden werden met elkaar vergeleken. Resultaat: in de 'placebobossen' vond niet veel minder ontbossing plaats. Vooral bij de Afrikaanse en Colombiaanse projecten was het verschil verwaarloosbaar. Alleen in Peru werd bij een project in de eerste jaren een afname van 0,24 procent ten opzichte van het controlegebied gemeten. Daarmee werd 686 hectare bos gered, nog steeds veel minder dan beloofd.

Het is ingewikkeld om te voorspellen wat er zou gebeuren als het bos niet werd beschermd, zegt onderzoeker West. "Er wordt vaak gekeken naar de historische data over ontbossing, maar die is niet één op één op de toekomst te plakken." Volgens de onderzoeker is er een perverse prikkel om de dreiging te overdrijven. "Hoe groter het gebied is dat dreigt te worden ontbost, des te meer credits je voor zo'n gebied kunt vragen en hoe meer geld je er dus voor krijgt."

Methode aangepast

De carbon credits voor deze projecten worden gecertificeerd door Verra, een van de grootste aanbieders van CO2-compensatie. In een reactie op eerdere claims dat hun projecten niet veel klimaatwinst opleveren uitte Verra veel kritiek op de onderzoeksmethodes, die ook West gebruikt. Volgens de organisatie zijn de controlegebieden niet vergelijkbaar met de bossen die door de projecten worden beschermd, omdat ze soms ver weg lagen van de projecten en er andere soorten bomen stonden.

Onderzoeker West blijft erbij dat de gebieden wel goed te vergelijken zijn. Hij denkt dat er veel moet gebeuren voordat deze credits goed kunnen worden ingezet. "Het is op dit moment niet verantwoord. Misschien dat er op den duur betrouwbare credits zullen zijn, die echt zorgen voor minder CO2 in de lucht, maar op dit moment zijn de berekeningen die worden gemaakt nog te problematisch."

Ook Verra heeft na de golf van kritiek haar methodologie aangepast. De organisatie stelt onder meer dat de data die ze gebruikt voor de verwachte ontbossing nu 'actueler en meer accuraat' is.

NOSop3 maakte eerder deze video over greenwashing: