Makelaars doen aan koppelverkoop: 'louche' en 'machtsmisbruik'
Het mag niet, maar het gebeurt wel: sommige makelaars eisen dat potentiële kopers hun huidige huis via hen verkopen. De NOS sprak makelaars die erover aan de bel trekken en een particulier die het overkwam. Hoe vaak het gebeurt is moeilijk te achterhalen. Wel komt het beeld naar voren dat het in verschillende regio's speelt.
Het gaat als volgt: je doet een bod op een huis en de verkopend makelaar zegt dan dat de verkoop aan jou alleen doorgaat als je via hem of haar het huis verkoopt waaruit je vertrekt. Dat levert die makelaar extra omzet op, want die heeft weer een nieuw huis om te verkopen. Een soort koppelverkoop dus.
Volgens de eigen regels van makelaarsorganisaties mag dit helemaal niet. Het betekent namelijk dat de makelaar mogelijk niet voor het beste bod voor de verkopende particulier gaat, maar voor een bod dat een nieuw huis oplevert om te verkopen. En bieders die voor het eerst kopen en geen koopwoning achterlaten, maken zo minder kans op een woning.
'Aan de orde van de dag'
"In 2023 is het al zeven keer voorgekomen in mijn omgeving", zegt Alexandra van der Schot van Smash Makelaars in Den Haag. "Heel recent nog, een klant van mij koopt een woning en die verkopend makelaar beweert: 'we kunnen jou de woning alleen gunnen als we ook de verkoop van jouw woning mogen doen'. Als keiharde eis, terwijl die klant via mij wil verkopen. Als je voor zo'n makelaar niet interessant genoeg bent, kiezen ze gewoon voor iemand anders."
"In mijn regio is het aan de orde van de dag", zegt een makelaar die anoniem wil blijven. "Laatst werd nog een klant gechanteerd die mij als aankoopmakelaar had. De verkopend makelaar zei: 'de verkoop van je huis moet bij ons, anders heb ik er niks aan'. Maar mijn klant liet zich niet intimideren en blijft bij mij als verkoopmakelaar. Uiteindelijk zei die makelaar toen: we gaan toch voor jouw bod."
Verborgen agenda
"Een vriend wilde een huis kopen en werd verplicht om zijn oude huis bij de verkopend makelaar in de verkoop te doen en niet bij mij", zegt makelaar André Klein uit Alblasserdam. "Zoiets mag echt niet. De makelaar mag geen verborgen agenda hebben, dit mag niet meewegen bij biedingen. De eigenaar moet bepalen wie koopt, niet de makelaar."
"Wij spreken een hoop klanten die het meemaakten", zegt makelaar Danny Baaten van De Huizenpraktijk uit Zundert. "In elke regio kun je wel iemand aanwijzen die dit spelletje speelt. Het komt denk ik ook doordat het tijdens corona een zware tijd was met bijna geen woningaanbod. Dan zijn sommige makelaars hiertoe geneigd, om toch aan te verkopen woningen te komen."
Het is louche en past niet in de makelaardij.
"In de buurt zit een kantoor dat heel vaak koppelverkoop hanteert", zegt Jeroen van Stralen van makelaarskantoor Van Stralen in Voorschoten. "Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze dit eisen om zicht te houden op de financiële situatie van de koper. Maar dat is een excuus. Het is louche en dit past niet in de makelaardij."
Joep (niet zijn echte naam) en zijn vriendin maakten het onlangs mee toen ze op een huis in Zuid-Limburg boden. "Wij zijn hier niet in meegegaan. Dit mag gewoon niet en zo wordt het voor de eerlijke makelaar alleen maar moeilijker."
De makelaar met wie Joep te maken had gunde het huis aan de andere bieder, maar die verlaagde zijn bod. De makelaar kwam vervolgens terug bij Joep en zijn vriendin. Zij mochten in tweede instantie tóch kopen zonder dat de verkopend makelaar hun oude huis zou verkopen. "We hebben ons bod toen in navolging van de andere bieder wel verlaagd, met 4500 euro."
Joep wil andere huizenkopers waarschuwen. "Het is machtsmisbruik. Je kan makelaars erop aanspreken. In ons geval zijn ze teruggekrabbeld."
Brancheorganisaties: dit mag niet
"Het is volstrekt duidelijk: dit is absoluut niet toegestaan en ook vastgelegd in onze erecode en afspraken met de overheid", zegt een woordvoerder van de NVM. "We kennen dit fenomeen", zegt Tristan Bons, adjunct-directeur van VBO. "Dit strookt niet met wat je moet doen als makelaar. Het is niet hoe je je opdrachtgever het best bedient.
In 2021 eiste toenmalig minister Ollongren van Binnenlandse Zaken meer transparantie van makelaars. VBO heeft toen "uitvoerig" met de minister over het fenomeen gesproken.
"Het zal nu ook nog spelen", aldus Bons. "Hoe heftiger het aanbod in woningen slinkt, hoe meer makelaars op zoek gaan naar nieuwe verkoopmogelijkheden."
De brancheorganisaties zeggen dat mensen met klachten over koppelverkoop terechtkunnen bij het klachtenloket Vastgoedprofessionals van de Geschillencommissie. Dat bestaat sinds september 2022. Uiteindelijk kunnen makelaars aangesloten bij NVM, VBO of Vastgoedpro een boete krijgen of geroyeerd worden vanwege overtreding van de regels.
Om oneerlijke praktijken tegen te gaan hebben deze makelaarsorganisaties dit jaar ook het zogeheten biedlogboek verplicht, onder druk van de overheid. Biedingen moeten in een logboek terechtkomen, dat verkopers en bieders achteraf kunnen inzien. Maar het is voor makelaars makkelijk om toch buiten zo'n logboek om te werken. Dat heeft ook pas gevolgen als een consument daarover klaagt bij de Geschillencommissie.
Heb jij een soortgelijke ervaring met een makelaar en wil je daarover vertellen? Mail dan naar Leen.Kraniotis@nos.nl