Veel gemeenten willen energietoeslag uitkeren, maar dat kan nog niet

• Carli Kooijman

  redacteur Economie

Mensen met een laag inkomen hebben dit jaar weer recht op een energietoeslag van 1300 euro, maar die kunnen ze nog altijd niet aanvragen. Veel gemeenten zijn er wel op voorbereid om het bedrag uit te keren, bevestigt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), maar het wetsvoorstel dat de toeslag mogelijk moet maken is pas zo'n twee weken geleden naar de Tweede Kamer gestuurd. Die gaat het pas na de zomer behandelen.

"We vinden het erg vervelend dat dit proces vertraging heeft opgelopen, maar we kunnen nu niets anders dan wachten op de wet uit Den Haag", laat een woordvoerder van de VNG weten. Zolang de wet er niet is, krijgen de gemeenten geen geld.

In Assen zien ze ondertussen dat het geld hard nodig is, ondanks andere koopkrachtmaatregelen van het kabinet die al wel zijn ingegaan: "Sommige inwoners hebben nog steeds een heel hoge energierekening die ze niet zelf kunnen betalen", laat een woordvoerder weten. "En nu mogen we het geld nog niet uitkeren, terwijl we als gemeente in januari alles al klaar hadden staan."

Volgens het CBS lag de gemiddelde energierekening vorige maand 37 procent hoger dan juni vorig jaar. Dat komt op jaarbasis neer op gemiddeld 630 euro.

Overvallen door de oorlog

Toen de energiecrisis vorig jaar begon na de inval van Rusland in Oekraïne, mocht de energietoeslag worden uitbetaald voordat er een wet was aangenomen. Dat zogenoemde 'anticiperen op een wet' mag in een noodsituatie.

"Het is heel uitzonderlijk om de Kamer buitenspel te zetten", legt een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) uit. "Vorig jaar was er een crisissituatie, omdat we werden overvallen door de oorlog. Nu hebben we een prijsplafond en andere koopkrachtmaatregelen en is de situatie zo anders, dat er gewoon een wet moet komen."

Marja en Marja wachten met smart op de energietoeslag van dit jaar. Dat komt niet alleen door hun energierekeningen:

Al op Prinsjesdag vorig jaar werd aangekondigd dat er in 2023 weer een energietoeslag zou komen voor de kwetsbaarste huishoudens. Dat dit nu pas is geregeld, komt volgens het ministerie door studenten en hun recht op de toeslag.

Vorig jaar waren zij aanvankelijk uitgesloten van de regeling, maar in meerdere rechtszaken werden zij in het gelijk gesteld. Daar moest eerst een oplossing voor worden gevonden, zegt SZW. Dat duurde dus tot zo'n twee weken geleden. Uiteindelijk is besloten dat een deel van die studenten een beperkte toeslag zal ontvangen: uitwonende studenten met een aanvullende beurs krijgen dit jaar 400 euro.

"Ik vind het jammer dat SZW de toeslag voor iedereen heeft vertraagd vanwege de studenten", aldus Cor Staal, wethouder in Assen. "Net als vorig jaar had je dat kunnen loskoppelen, zodat de rest al eerder de toeslag had kunnen krijgen." Maar het ministerie kijkt er anders naar: "We wilden het liever in één keer goed regelen voor iedereen, al duurt dat misschien langer."

Armoedebestrijding

Hoewel veel gemeenten begin dit jaar al klaar waren om de energietoeslag uit te keren, verwacht de VNG dat dat op zijn vroegst pas in oktober zal beginnen. Als de Kamer de kwestie controversieel verklaart kan het nog langer duren, maar dat verwacht het ministerie niet: "De Kamer heeft aangegeven armoedebestrijding een erg belangrijk onderwerp te vinden."

Sommige gemeenten hebben al 500 euro uitgekeerd aan hun inwoners met een laag inkomen, als voorschot op de energietoeslag. Dat mocht al wel. In de tussentijd wijzen gemeentes op de bijzondere bijstand of andere vormen van financiële ondersteuning.