Saudi-Arabië als nieuw beloofd voetballand: 'Dit is gewoon sportswashing'

• Jesper van Aken

  redacteur NOS Sport

Al-Nassr, Ittihad FC, Al-Hilal of Al-Shabab. Wie het voetbal een beetje volgt, ziet de namen van deze Saudische clubs steeds vaker voorbijkomen. Zo'n beetje elke topvoetballer wordt de laatste maanden wel gelinkt aan een overstap naar Saudi-Arabië.

Cristiano Ronaldo was in december de eerste grote naam die zijn koffers pakte, richting Riyad. Daarna volgden onder anderen Karim Benzema, N'Golo Kanté en nu lijkt ook Hakim Ziyech de overstap te maken.

Saudi-Arabië lijkt het nieuwe beloofde land in het voetbal. Tegen een vorstelijke vergoeding overigens: Ronaldo verdient naar schatting 200 miljoen euro per jaar bij Al-Nassr. Een bedrag dat geen enkele Europese club hem kan geven.

Heel andere orde

Spelers die naar 'de zandbak' vertrekken, dat is niet nieuw. Al decennialang zien we voetballers de overstap maken naar Qatar, Dubai of Abu Dhabi. Hoewel het landschap van Saudi-Arabië ook veel zand kent, lijkt de huidige koopwoede van een heel andere orde.

Bekijk hier een interview met de Nederlandse trainer René Ponk:

Saudi-Arabië is een voetbalgek land. Niet alleen kwalificeert de nationale ploeg zich met grote regelmaat voor het WK (en won het afgelopen editie van de latere wereldkampioen Argentinië), ook kijkt een groot gedeelte van de bijna 36 miljoen inwoners ongelooflijk veel voetbal. De eigen competitie is er heel populair, maar zeker ook bijvoorbeeld de Engelse Premier League.

Maar het land wil meer. Op politiek gebied, maar ook op het voetbalveld. Onder leiding van een investeringsfonds wil kroonprins Mohammed bin Salman de competitie naar het niveau van de Europese subtop brengen. Daarmee overstijgt het de plannen van bijvoorbeeld Qatar of de Verenigde Arabische Emiraten.

Hoewel de huidige investeringen redelijk uit het niets lijken te komen, verbaast het René Ponk niet. Als keeperstrainer werkt hij al drie jaar in Saudi-Arabië bij een grote jeugdopleiding. Hij moet daar spelers afleveren voor de nationale (jeugd)elftallen.

"In 2021 heeft de kroonprins een visie uitgesproken om de jeugd aan het voetballen en sporten te krijgen. Hij wil het nog populairder maken", vertelt Ponk vanuit de snikhete hoofdstad (44 graden) Riyad. "De overwinning op Argentinië op het WK was wat dat betreft echt een kantelpunt. Vanaf toen is het balletje sneller gaan rollen."

"Er zit ook een groot plan achter. Ze willen het niveau van de competitie omhoog tillen met als uiteindelijk doel het organiseren van het WK."

Dat plan is onderdeel van het grote project van kroonprins Bin Salman, genaamd Saudi Vision 2030. Met dat plan richt Saudi-Arabië zich op een toekomst zonder inkomsten van olie. Onder meer door nu te investeren in de economie, toerisme en futuristische projecten hoopt het land op den duur ook nog invloedrijk te kunnen zijn.

"Eigenlijk zie ik dit als sportwashing", vertelt arabist en publicist Laila al Zwaini. "In de praktijk is de kroonprins de alleenheerser omdat zijn vader, de koning, heel oud is. Sinds deze in 2015 aan de macht kwam, is zijn zoon onder meer verantwoordelijk voor de oorlog in buurland Jemen, de dood van journalist Jamal Khashoggi en het executeren van activisten."

"Hij maakt de laatste tijd een inhaalslag in zijn reputatie naar buiten toe. Door de naam van Saudi-Arabië te verbinden aan belangrijke sportmensen en influencers heeft niemand het meer over die zaken."

Brood en spelen

Geef het volk brood en spelen en ze houden zich rustig. Dat wisten de Romeinen al en ook kroonprins Bin Salman heeft de geschiedenisboeken gelezen. "Zeventig procent van de bevolking van Saudi-Arabië is jonger dan 35 jaar. Het land is de afgelopen jaren al wat vrijer geworden, maar hij is bang dat deze generatie meer wil", weet Al Zwaini. Als hij hun (voetbal)helden weet aan te trekken, houden ze wel hun mond, is het idee."

"Het draait allemaal om positieve aandacht trekken, zowel in het binnenland als buitenland. Nu hebben wij het ook over Ronaldo en niet over wat voor verschrikkelijke dingen er allemaal in Jemen gebeuren. Dat is precies wat hij wil."

Sportswashing of niet, de stadions zitten vol en het publiek is enthousiast. Dat ziet ook keeperstrainer Ponk van dichtbij. "Het niveau is nu nog rechterrijtje eredivisie, maar ze hebben het vermogen en de mogelijkheden om het naar een hoger niveau te tillen. Ze pakken het erg serieus aan. Dit zal niet over vijf jaar weer voorbij zijn. Hier is niks te gek en kan alles."

Ook Al Zwaini denkt dat Saudi-Arabië mee kan doen met het topvoetbal. "Dat zal in ieder geval een van hun doelstellingen zijn. Maar het zal eraan liggen hoe lang erin geïnvesteerd blijft worden, of het land stabiel blijft en of de economie ook winstgevend wordt zonder de olie. Als dat lukt, kunnen ze meedoen."

"De kroonprins wedt op meerdere paarden en staat bekend als iemand die snel resultaat wil. Saudi-Arabië wil ook meer invloed op het internationale politieke toneel. Ook hiervoor 'gebruiken' ze deze topspelers, die natuurlijk een enorme achterban hebben. Maar alles zal afhangen van hoe succesvol het project Saudi Vision 2030 zal zijn."