Onrust bij lelietelers na verbod op gebruik bestrijdingsmiddelen in Drenthe
Lelietelers maken zich grote zorgen over het gebruik van bestrijdingsmiddelen na een gerechtelijke uitspraak eerder deze week in het nadeel van een lelieteler in Drenthe.
De rechter verbood het gebruik van de middelen omdat deze de gezondheidsrisico's voor omwonenden zwaarder vindt wegen dan de winstgevendheid van de lelieteler. De rechter wijst erop dat er 'substantieel onderzoek voorhanden is waaruit blijkt dat er een verband is tussen bestrijdingsmiddelen en ernstige neurologische aandoeningen (zoals Parkinson, Alzheimer en ALS)'.
Het verbod geldt alleen voor een lelieteler in Boterveen, niet ver van Dwingeloo. Maar andere telers vrezen nu dat meer omwonenden naar de rechter stappen en dat zij de middelen dan ook niet meer mogen gebruiken. Land- en Tuinbouworganisatie LTO zegt "verbijsterd" te zijn, juist omdat de telers zich aan alle regels zouden houden en alleen middelen gebruiken die die zijn toegestaan door 'onafhankelijke, wetenschappelijke instanties'.
57 soorten pesticiden
Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt is al langer omstreden. In 2019 schakelden ongeruste omwonenden een onafhankelijk onderzoeker in. Hij ontdekte in de buurt van Drentse leliekwekers 57 verschillende soorten bestrijdingsmiddelen in groenten en in de bodem. Sommige van die stoffen bleken zeer giftig. Bovendien kan vermenging van pesticiden nog meer risico opleveren, stelde de onderzoeker.
Bij het onderzoek van toen bleef onduidelijk of de middelen een gezondheidsrisico vormen voor de omwonenden. Maar negen bewoners in Boterveen waren bang van wel. "Iedere keer als de lelieboer hier met zijn spuitwagen over de bollenvelden reed, haalde ik mijn kinderen naar binnen", vertelt Jonne Vernes bij RTV Drenthe. De laatste tijd deed ze dat soms twee keer per week. "Dan zaten we te wachten tot het spuiten voorbij was. Met daarna nog een paar uur speling."
Schadelijk effect
Omdat de kweker volgens haar niet bereid was tot een gesprek, spande ze samen met acht omwonenden een kort geding aan. De rechtbank wees het gevraagde verbod op bestrijdingsmiddelen toe. 'Ten aanzien van een aantal gewasbeschermingsmiddelen die de lelieteler gebruikt, kan de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat zij een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op mensen', aldus de kortgedingrechter maandag in zijn uitspraak.
Gevierd hebben de omwonenden de uitspraak niet. "We hebben elkaar wel gefeliciteerd. Maar dat je dit met het recht moet oplossen, is heel triest", aldus Vernes. "Je wordt pas gehoord als het vonnis er is en dat is heel jammer."
De leliekweker in Boterveen, die geen commentaar wil geven, gaat in hoger beroep tegen de uitspraak. Maar dat wil niet zeggen dat de zorgen bij de leliekwekers weg zijn.
Wetenschappelijke degelijkheid
"Je moet op bepaalde momenten in de teelt bepaalde bestrijdingsmiddelen gebruiken", legt Ron Mulders van LTO uit. "Dat is tijdsafhankelijk en dat doorkruis je met dit verbod. Wat er nu gebeurt, is dat rechter tijdens het spel de regels verandert."
De regels zijn beredeneerd tot stand gekomen, aldus Mulders. "Leliekwekers gebruiken alleen middelen die zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Hoogopgeleide wetenschappers, die elk middel kritisch beoordelen voordat ze het toelaten. Wij nemen dat bastion van wetenschappelijke degelijkheid zeer serieus. Dan is het opmerkelijk dat een rechter zo'n uitspraak doet."
"De uitspraak raakt alle plantaardige sectoren", vervolgt Mulders. "De bollenteelt en de bloementeelt. Terwijl zij al op allerlei manieren bezig zijn om de milieudruk te verminderen. Dat is al een uitdaging. Dan helpt het niet als na deze uitspraak meer omwonenden zeggen: 'Wij stappen ook naar de rechter'."
Ontzettend dapper
De kans dat meer omwonenden de rechter inschakelen is groot, zegt Meten=Weten, een milieuorganisatie die het gebruik van bestrijdingsmiddelen probeert terug te dringen. "Dat komt door het gevoel dat deze zaken eerder niet serieus werden genomen", aldus bestuurslid Alok van Loon. "We krijgen nu veel telefoontjes. Iedereen wil weten wat ze met deze uitspraak kunnen. Het is ontzettend dapper dat de bewoners in Boterveen dit gedaan hebben en het is van grote betekenis."
Ook Henk Baptist van Milieudefensie vermoedt dat de uitspraak een precedent schept. "Ik verwacht dat meer mensen zich gaan beroepen op een rechter. Grenzen in het gebruik zullen duidelijker moeten worden aangegeven."
