Gratis spullen verdienen met een app: 'Je wordt ingezet als reclamezuil'

• Jennifer Ockeloen

• Simone Gideonse

Punten verdienen door een reclame te kijken of een coupon krijgen door een spelletje te spelen. De Chinese webshop Temu staat onder veel jongeren bekend als een plek voor gratis spullen, maar de Consumentenbond waarschuwt voor dit soort apps.

"De doelgroep is in een kwetsbare leeftijd die sneller denkt: O, leuk", zegt een woordvoerder van de bond. De organisatie heeft de app nog niet onderzocht, maar roept jongeren op om goed op te letten: "Gratis is nooit gratis. Je wordt ingezet als reclamezuil. Zeker ook via TikTok."

Temu staat voor 'Team Up': "De gedachte is: team up, price down. Als je met veel mensen samenkomt, gaat de prijs omlaag", zegt Ed Sander, techexpert op het gebied van de Chinese markt. Op de app zijn allerlei producten te koop: van kleding en kunstgebitten tot hondenspeeltjes en tenten. Vaak voor weinig geld, of helemaal gratis wanneer er genoeg punten zijn gespaard.

"Het is een winkel met een marketingstrategie om extreme mond-tot-mondreclame in gang te zetten", zegt e-commerce-expert John Lin. De webshop laat gebruikers links doorsturen naar vrienden en familie in ruil voor punten. Zo bouwt de app een steeds grotere naamsbekendheid en mogelijke klantenkring op.

Ook AliExpress en Shein

"Ze zetten je gewoon aan het werk. Het echte spelletje zit erin om jou nieuwe klanten te laten aantrekken." Lin zegt dat ook apps als AliExpress en Shein de functie inmiddels hebben ingebouwd.

Temu is een zusterbedrijf van de app Pinduoduo, dat eind maart uit de appstore is verwijderd. "De app haalde gegevens uit je telefoon waar je als gebruiker geen toestemming voor verleende", aldus techexpert Sander.

Volgens Lin voldoet Temu "aan de AVG-normen van Europa, anders mag je hier niet handelen". Sander stelt dat er nog geen aanwijzingen zijn dat de situatie bij Pinduoduo zich herhaalt bij Temu. Hij verwacht dat dit ook niet zal gebeuren: "Ik denk dat het mee zal vallen, de Chinese apps liggen nu onder een vergrootglas. Dit soort bedrijven kijken wel uit nu."

De Autoriteit Persoonsgegevens benadrukt desondanks dat er altijd risico's kleven aan het installeren van apps: "Met name wanneer jij meer persoonsgegevens weggeeft aan een app dan nodig. Is een app gratis? Dan betaal jij waarschijnlijk met je data."

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt toezicht op dit soort apps. De ACM geeft aan dat er meer uitzoekwerk nodig is om erachter te komen welke regels er in de situatie van deze apps precies gelden.

Wel lijkt het er volgens de autoriteit "sterk op dat jonge consumenten worden ingezet als reclame of influencer om hun netwerk te bereiken". Dat mag volgens ACM niet zonder dat bij de ontvanger duidelijk is dat het om reclame gaat.

'Ik vertrouw het niet'

Sommige jonge gebruikers maken zich zorgen: "Soms vertrouw ik het ook niet helemaal, want het zou wel heel raar zijn als je gratis producten zou krijgen door links door te sturen", zegt een leerling van groep 8 tegen het NOS Jeugdjournaal. Haar klasgenoot heeft ook twijfels bij de app: "Ik vertrouw het niet."

Toch hebben de kinderen Temu op hun telefoon staan: "Ik heb het doorgestuurd gekregen van een vriend en daarna gedownload". Omdat de app pas anderhalve maand te downloaden is in Nederland, is het nog niet bekend hoeveel gebruikers er op dit moment precies zijn.

De Consumentenbond heeft nog geen meldingen over de app gekregen: "Maar dat is logisch want het is nog nieuw. We houden dit soort apps in de gaten." De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) laat weten dat er altijd een onderzoek gestart kan worden bij signalen dat een app niet goed omgaat met persoonsgegevens.