Kamer wil einde aan onnodig geld uitgeven zonder parlementaire goedkeuring
Het kabinet moet stoppen om met spoed geld uit te geven zonder dat de Tweede Kamer dat heeft goedgekeurd. Een brede meerderheid in de Kamer vindt dat er te vaak onnodig gebruikgemaakt wordt van de noodprocedure, bleek tijdens het jaarlijkse Verantwoordingsdebat. Daarin wordt teruggeblikt op het 'huishoudboekje' van vorig jaar.
De wet geeft het kabinet de mogelijkheid om in uitzonderlijke gevallen bij uitgaven die grote spoed vragen het parlement te omzeilen. Dan gaat het bijvoorbeeld om het redden van een bank die op omvallen staat of bij een dijkdoorbraak waar snel iets aan gedaan moet worden.
Maar uit onderzoeken van de Algemene Rekenkamer, die op 17 mei werden gepresenteerd, blijkt dat het kabinet vorig jaar die procedure opnieuw vaak gebruikte zonder dat dat echt nodig was. Kamerlid Eelco Heinen van de VVD noemde voorbeelden als de aanschaf van ventilatoren voor scholen en de kosten voor de herdenking van het slavernijverleden.
De begroting werd in 2022 maar liefst 51 keer tussentijds aangepast, voor een totaalbedrag van bijna 42 miljard euro. Ongeveer de helft daarvan werd uitgegeven voordat de Tweede Kamer daar toestemming voor had gegeven.
Prinsjesdag
Zo'n beetje de hele Tweede Kamer wil dat het kabinet terugkeert naar de gewone begrotingssystematiek, met effectieve controle door het parlement. Dat wil zeggen dat de begroting op Prinsjesdag wordt gepresenteerd en dat er op twee momenten, in het voorjaar en in het najaar, nog aanpassingen kunnen worden gedaan.
Incidentele uitgaven moeten zo veel mogelijk teruggedrongen worden en de spoedprocedure zonder parlementaire controle vooraf helemaal. Heinen heeft daarvoor een voorstel ingediend.
Hij vindt dat de route buiten het parlement om alleen nog gebruikt mag worden in situaties waar die voor bedoeld is. In de wet staat dat het moet gaan om een crisissituatie, waarbij uitstel "niet in het belang van het land is". Of daar sprake van is, is nu aan het oordeel van de minister. Een briefje om de Kamer te informeren, is voldoende.
Heinen wil dat de Kamer er toch een stokje voor kan steken als in die brief niet voldoende wordt onderbouwd dat er echt sprake is van spoed. Een minister moet bijvoorbeeld aangeven wat er misgaat als hij of zij moet wachten op het parlement.
Hij denkt dat het kabinet zijn lesje wel leert als de Kamer een paar keer op de rem trapt. Verschillende andere partijen in de Tweede Kamer reageerden positief op het plan van Heinen.
Kaag: dalende trend
Ook minister Sigrid Kaag (Financiën) is als beheerder van de schatkist blij met het voorstel. "Ik steun de intentie, het is de juiste richting", zei ze, al heeft ze nog wel suggesties om het voorstel te verbeteren. Daarover wil ze de komende tijd overleg voeren. Ze vindt dat "een ventiel nodig is voor als er echt sprake is van spoed".
Kaag wil naar eigen zeggen niets liever dan het terugdringen van het aantal tussentijdse aanpassingen van de begroting. "Rust, reinheid en regelmaat is ook bij financieel beheer belangrijk."
Volgens haar gaat het wel beter dan in het verleden. Dit jaar is het nog maar zeven keer gebeurd. Vijf keer was dat om steun aan Oekraïne mogelijk te maken. "Er is echt wel een dalende trend, we moeten dat vasthouden", zei de minister.
