IND kan aantal aanvragen tot in 2024 niet aan
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) kan het aantal aanvragen voor asiel niet bijbenen en loopt tegen zijn grenzen aan. Niet alleen vanwege het hoge aantal aanvragen, maar ook omdat wet- en regelgeving ingewikkelder wordt en daarmee de motivering die de IND moet geven bij beslissingen.
Bovendien kampt de dienst met verouderde computersystemen en een onrealistische begroting, die te weinig kan inspelen op veranderingen in het aantal mensen dat naar Nederland komt. Dat staat in een vandaag verschenen rapportage van de IND.
Op dit moment wachten er zo'n 40.000 mensen op een besluit over hun asielaanvraag, terwijl de IND zo'n 22.000 beslissingen per jaar kan nemen. Directeur-generaal Rhodia Maas verwacht dat aanvragers in 2023 en waarschijnlijk ook in 2024 langer moeten wachten op een beslissing. Daardoor moet de dienst naar eigen inschatting ook miljoenen aan dwangsommen gaan betalen.
Vooral in asielzaken kan de IND het tempo niet bijbenen. De beslistermijn op een gemiddelde asielaanvraag verdubbelde vorig jaar van twintig naar veertig weken. Al werd de wettelijke termijn om te beslissen op asielaanvragen vorig jaar opgerekt van negen naar vijftien maanden, toch werden in oktober 85 procent van de zaken buiten de wettelijke termijn genomen. Andere aanvragen, bijvoorbeeld om te studeren of werken als expat in Nederland, worden doorgaans wel binnen de termijn afgedaan.
Hieronder zie je de totale migratiestromen in beeld
Afgelopen maanden gingen asielzoekers op meerdere plekken in het land in hongerstaking, om duidelijkheid te krijgen over hun asielaanvraag. De informatievoorziening moet beter, erkent de IND in het rapport. "Ik vind het ontzettend belangrijk dat aanvragers merken dat de IND ze niet vergeten is", zegt directeur-generaal Maas. "En dat ze weten hoelang ze moeten wachten. Dat moet echt beter."
Zo'n 6000 migranten wachten al meer dan een half jaar op hun eerste gesprek bij de IND, weet asieladvocaat Floor Engelbertink. Ze zitten soms in tenten, sporthallen of andere grote opvanglocaties zonder privacy. "Het ergste is dat het heel willekeurig is. Sommigen hebben al na vijf maanden een beslissing, anderen pas na 12 maanden. Uit onderzoek blijkt ook dat hoe langer ze doelloos in zo'n azc wonen, hoe meer psychische problemen ontstaan."
De achterstand bij de IND loopt steeds verder op, zo blijkt uit deze grafiek:
Om mee te groeien met de vraag, zou de IND twee tot drie keer zo groot moeten worden. Eerder liet de organisatie al weten niet zo veel mensen aan te gaan nemen. De IND wil op een 'duurzame' manier groeien zodat ook de ondersteunende afdelingen het werk nog aankunnen. Bovendien duurt het langer dan een jaar voordat nieuwe beslismedewerkers zelfstandig over asielaanvragen kunnen beslissen.
De IND ziet zelf vooral heil in een efficiëntere werkwijze. Zo wil de dienst de bewijslast 'meer' bij de asielzoeker leggen, beslissingen voor kansrijke aanvragen uit Syrië en Jemen sneller en deels schriftelijk afhandelen en op kansarme aanvragen uit Algerije en Moldavië net zo snel beslissen als op verzoeken tot aanvragen van mensen uit landen die op de lijst voor 'veilige landen' staan.
Ook wil de dienst het individuele asielrelaas van de aanvrager weer centraal stellen en minder 'categoraal' beslissen, oftewel standaard een 'ja' antwoorden op aanvragers uit bepaalde landen. Dat zou ertoe moeten leiden dat het inwilligingspercentage (het aantal mensen dat een positief besluit op hun asielaanvraag krijgt) omlaag gaat. Afgelopen jaar was dat 85 procent in Nederland tegenover 48 procent in Europa.
Meer geld
VluchtelingenWerk wijst erop dat er al procedures zijn versimpeld en het personeelsbestand sinds 2015 is verdubbeld. De hulporganisatie noemt de aangekondigde maatregelen "niet realistisch binnen de Europese kaders voor de uitvoering. De IND kampt immers al met gigantische achterstanden, wijzigingen in de toetsing van asielaanvragen zal dit enkel verergeren."
Volgens advocaat Engelbertink ligt de bewijslast in rechtszaken al bij de asielzoeker. "Het aanscherpen van het landenbeleid is zeker een mogelijkheid, maar dat moet zorgvuldig worden gedaan met uitgebreid en deskundig onderzoek naar de veiligheidssituatie." Daar gaat dus ook veel tijd overheen. Engelbertink ziet de oplossing in structureel meer geld en personeel voor de immigratiedienst.
Een onrealistische begroting leidt jaar op jaar tot problemen in de uitvoering bij de IND, concludeerde de Algemene Rekenkamer vorige week ook al. Volgens de controleur van de overheidsuitgaven moet de IND 'stabieler' worden gefinancierd, onafhankelijk van prognoses die vaak al een jaar oud zijn.
