Syrische president Assad terug op wereldtoneel: 'Klap in gezicht oppositie'

Van internationale paria tot genodigde op het politieke wereldtoneel; na jarenlange isolatie maakt de Syrische president Bashar al-Assad zijn rentree op de top van de Arabische Liga in de Saudische havenstad Jeddah.

"Dit is zijn comebackmoment", zegt Mohanad Hage Ali, onderzoeker bij het Carnegie Middle East Center, vanuit Londen. "Je kan het zien als een bokser die een paar keer bewusteloos op de grond heeft gelegen. Uiteindelijk staat hij toch op en wint hij de wedstrijd. Assad ervaart dit als een overwinning, maar de realiteit is dat zijn land veel heeft verloren."

Assad kwam donderdagavond aan in Jeddah:

Want de oorlog in Syrië heeft naar schatting aan een half miljoen mensen het leven gekost, een groot deel van het land ligt in puin en miljoenen Syriërs zijn op de vlucht geslagen. Na het uitbreken van de oorlog werd Syrië geschorst door de 22 landen van de Arabische Liga, vanwege het geweld dat werd ingezet tegen de bevolking. Maar nu, na twaalf jaar isolatie, zijn Assad en zijn ministers weer welkom.

De afgelopen jaren ondernamen sommige landen in de regio al stappen om de diplomatieke banden met Damascus te normaliseren. Dit proces kwam in een stroomversnelling na de verwoestende aardbeving deze winter, waarbij in Syrië 6000 mensen omkwamen.

Klap in gezicht

Dat Assad vandaag in Jeddah opdraaft, is een keerpunt en een klap in het gezicht voor de Syrische oppositie. Saudi-Arabië was een van de Arabische landen die de Syrische oppositie aanvankelijk steunden met wapens en geld. Ze verbraken de betrekkingen met Damascus in 2012 en spraken hoopvol over het einde van het Assad-regime, maar dankzij de steun van Iran en Rusland zit Assad weer stevig in het zadel.

Recentelijk zijn de verhoudingen tussen Syrië en Saudi-Arabië aan het verbeteren. De Saudische minister van Buitenlandse Zaken bracht vorige maand voor het eerst weer een bezoek aan Damascus. Hierna werden de ambassades in beide landen heropend en werd het vliegverkeer tussen de landen hervat.

"Deze top illustreert vooral de groeiende rol van Saudi-Arabië in de regio. Kroonprins Mohammed bin Salman wil zijn regionale invloed laten zien en dit is een mooi moment daarvoor", zegt Hage Ali. Hij ziet bovendien de ontwikkeling van een nieuw Saudisch buitenlandbeleid, waaronder ook de recente toenadering tot Iran valt. "Ze hebben jarenlang geprobeerd landen in de regio te isoleren. Dat werkte niet. Nu is er een nieuwe logica: landen betrekken in plaats van uitsluiten en die strategie lijkt te werken."

Vluchtelingen in buurlanden

De landen in de regio hebben verschillende belangen bij de terugkeer van Syrië in de Arabische Liga. Buurlanden als Libanon en Jordanië kampen bijvoorbeeld met een vluchtelingenproblematiek door de grote toestroom van Syriërs tijdens de oorlog. Verder hebben de Golfstaten steeds meer last van de smokkel van de verslavende drug captagon, die in Syrië wordt geproduceerd.

Hoewel Syrische ministers in Jeddah Arabische landen nu oproepen te investeren in de wederopbouw van hun land, lijkt dat op grote schaal nog onwaarschijnlijk. De verlammende westerse sancties blijven van kracht en daardoor zullen niet direct wederopbouwfondsen vrijkomen. Washington is bovendien tegen het normaliseren van de betrekkingen met Assad en zegt dat er eerst een oplossing moet komen voor het conflict.

Maar de rol van de VS in de regio wordt de laatste tijd steeds kleiner ten opzichte van die van China. En voor president Assad lijkt dit nog maar het begin: eerder deze week ontving hij een uitnodiging van de Verenigde Arabische Emiraten voor de klimaattop in Dubai later dit jaar.

"De man die tien jaar geleden chemische wapens gebruikte, gaat straks met allerlei internationale kopstukken naar de klimaattop", zegt Hage Ali. "Je kan wel zeggen: dat is een enorme verbetering voor hem. Tegelijkertijd is het ook een illustratie van de wereld waarin we leven. Als je maar lang genoeg blijft zitten, kun je wegkomen met de meest verschrikkelijke oorlogsmisdaden. Als mensen in de toekomst besluiten tegen hun eigen regering in opstand te komen, kunnen ze dat maar beter in hun achterhoofd houden."