Onderzoek bij wielerkoers: kan te hard sporten leiden tot kransslagadervernauwing?
Hij wil het zeker niet ontkennen: sporten is gezond en verbetert de levensverwachting. "Maar tegelijk is intensief sporten ook een soort stresstest voor het lichaam, vooral voor het hart en de bloedvaten", zegt Thijs Eijsvogels, inspanningsfysioloog bij het Radboudumc.
Vandaag doet hij bij een wielerwedstrijd in Maastricht, samen met Radboud-collega Sylvan Janssen, in samenwerking met het Maastricht UMC, onderzoek naar de gevolgen van hevige inspanning. Ze meten de bloedwaarden van wielrenners na afloop van de Klim Classic.
Bekend is dat (bijna) alle sporters na inspanning een verhoogd troponine-gehalte in hun bloed hebben. Dat is een indicatie dat het hart het moeilijk heeft (gehad): op de eerste hulp wordt mede aan de hand van het troponine-gehalte bepaald of iemand een hartinfarct heeft gehad.
"Als je een hele hoge dosis troponine in je bloed hebt, laat je hart zien dat het die stress eigenlijk niet goed aan kan en mogelijk levert dat ook problemen op voor de lange termijn", legt Eijsvogels uit. "Een mogelijke verklaring is dan dat er iets aan de hand is met je hart, wat in de loop van de tijd kan leiden tot hartproblemen. Dat willen we nu verder onderzoeken."
Lekkende hartcellen
Een andere hypothese is dat er niet al een probleem in aanleg is, maar dat veel troponine leidt tot schade die zich na verloop van tijd opbouwt. Eijsvogels: "Zware inspanning is een soort van stress voor die hartspiercellen. De hartcellen kunnen een beetje gaan lekken en daardoor kan er eiwit ontsnappen dat in de bloedbaan komt."
Voor sommige mensen is het troponine-gehalte heel hoog na een sportwedstrijd, voor anderen is het relatief laag. Het maakt wel uit wat voor sport je doet, zegt onderzoeksleider Eijsvogels. Daarbij maakt zowel de intensiteit van de inspanning als de duur uit. Bij wandelaars zit de troponine-waarde bijvoorbeeld veel vaker onder de kritieke grens die ziekenhuizen hanteren dan bij marathonlopers.
Verkalkte kransslagader
Aan het onderzoek in Maastricht doen vijftig renners mee. Ze leggen een parcours van 120 of 190 kilometer af, waarna ze zich binnen zes uur bij het onderzoeksteam moeten melden. De onderzoekers meten het troponine-gehalte in het bloed en zetten het af tegen het troponine-gehalte in rust. Dat hebben de onderzoekers gisteravond al gemeten.
Het doel van het onderzoek is om referentiewaarden vast te stellen: welke troponine-waarden na een wielerwedstrijd vallen nog binnen een 'normale' verhoging? Ook willen de onderzoekers weten of een verhoogd troponine-gehalte een voorspeller is voor een verkalkte kransslagader. Dat meten de onderzoekers door bij wielrenners met opvallend hoge en lage troponine-waardes binnen drie maanden na het evenement een scan van het hart te laten maken. "Als je dit in een vroeg stadium signaleert, kan je zo'n verkalking nog bijsturen met bijvoorbeeld cholesterolremmers," zegt Eijsvogels.
De deelnemende sporters worden gedurende een periode van twintig jaar gevolgd. "Zo kunnen we een definitieve uitspraak doen of een hoog troponine-gehalte wel of niet voorspellend is voor toekomstige gezondheidsproblemen," zegt Janssen.
Vierdaagse
Lang werd gedacht dat veel troponine in het bloed na intensief sporten een normaal fysiologisch verschijnsel is dat na een paar uur weer verdwijnt. Maar uit eerder onderzoek bleek al dat als het hart de stresstest van sporten niet goed doorstaat, dit toch een teken is dat verhoogde troponine mogelijk een indicatie is voor vroege ontwikkeling van hart- en vaatziekten, zegt Eijsvogels.
Eerder deed Eijsvogels onderzoek onder 700 deelnemers aan de Nijmeegse Vierdaagse en zes jaar lang volgde hij een groep van 300 sportende mannen. Daaruit bleek dat een op de vijf sporters serieuze kransslagaderverkalking had. De mensen die het vaakst hadden gesport tijdens hun leven hadden meer last van kransslagaderverkalking. Nu wil hij dus testen of troponine een signaal is voor hartproblemen in aanleg of dat de schade zich opbouwt over tijd.
Uiteindelijk wil het onderzoeksteam 500 wielrenners, 500 hardlopers en 500 wandelaars analyseren voor dit vervolgonderzoek. De resterende wielrenners wil het team volgende maand tijdens de Ronde van Nijmegen gaan meten. Bij de wandelaars en hardlopers gaat het om de Nijmeegse Vierdaagse en de Zevenheuvelenloop. Deelnemers kunnen zich hier aanmelden.