Op de grens van Belarus en Polen sluimert een humanitaire crisis

• Christiaan Paauwe

  verslaggever Midden- en Oost-Europa

In een kapel tegen de Poolse grens met Belarus aan zingt een man met een ukulele een kleine groep toe. Achter hem staat een kist. Ernaast luistert de familie van de overledene.

Maar de vrouw om wie hier gerouwd wordt is niet Pools. De 44-jarige Livine Njengoue komt uit Kameroen. Ze verdronk in een rivier een paar kilometer verderop toen ze probeerde de grens over te steken. Haar ouders, een broer en een zus hebben visa gekregen om in Polen afscheid van haar te nemen.

Humanitaire crisis

In de bossen hier zijn volgens activisten al zeker meer dan veertig doden gevallen bij de oversteek. Nog eens 300 mensen worden vermist. Stoffelijke overschotten worden soms pas maanden later gevonden.

Terwijl alle ogen gericht zijn op de Middellandse Zee, sluimert de humanitaire crisis aan de grens met Belarus ook door. En nu het lente is, neemt het aantal migranten dat probeert over te steken weer snel toe.

"Je kan niet onverschillig blijven", zegt Dariusz Szuba. Hij is uit de stad Bialystok gekomen om de begrafenis van Njengoue bij te wonen en droeg twee gedichten voor. Szuba woonde al meerdere keren begrafenissen van migranten bij. "Wat hier gebeurt aan de grens is verschrikkelijk en inhumaan."

Pools grenshek van honderden kilometers

Twee jaar geleden begon Belarus vluchtelingen in te vliegen en de grens van Polen, Litouwen en Letland over te dwingen om de EU te pesten. Beelden van prikkeldraad en onlusten tussen de politie en wanhopige migranten gingen de wereld over.

Polen heeft langs de grens van honderden kilometers een hek gebouwd. Het leger wordt ingezet om wegen te bewaken. Mensen die worden gepakt, worden teruggestuurd naar Belarus. Dat waren er dinsdag nog meer dan 130, blijkt uit cijfers van de Poolse grenswacht.

De chartervluchten van de Belarussische president Loekasjenko lijken niet meer te vliegen, maar de route is nog altijd populair. Migranten denken dat het veiliger is dan via de Middellandse Zee en vliegen naar Rusland om vervolgens over land door te reizen naar de grens.

Migranten op de grens tussen Belarus en Polen worden geholpen door vrijwilligers. Verslaggever Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe ging mee op pad.

Eenmaal in het grensgebied komen ze vast te zitten tussen Belarussische grenswachten die ze gewelddadig verder dwingen naar het hek en Poolse autoriteiten aan de andere kant. Een maand geleden overleed een Syrische man nadat hij van het hek was gevallen.

"Belarussische militairen laten migranten zien waar ze kunnen oversteken en dwingen ze de grens over", zegt Alexandra Chrzanowska van Grupa Granica, een organisatie die migranten helpt. "Ze krijgen een trap om het hek over te komen en krijgen te horen: jullie kunnen of oversteken of dood gaan in het bos." Dat gewelddadige optreden wordt ook bevestigd door migranten met wie de NOS heeft gesproken.

Waarom Njengoue besloot de gevaarlijke tocht te ondernemen, is niet duidelijk. De familie wil niet praten met journalisten. Szuba vindt het wel mooi dat de nabestaanden van Polen visa hebben gekregen om erbij te kunnen zijn. Bij andere begrafenissen is dat meestal niet zo. "Maar dat haar familie hiervoor nu in Polen is, is ook een paradox."