'Massazaaddonor' Jonathan M. is al 'minder actief', maar wil wel kunnen doneren

Hij is bereid om niet meer te adverteren als spermadonor, maar als mensen hem benaderen met een kinderwens, wil hij de vrijheid hebben om daar 'ja' op te zeggen. Dat zei Jonathan M. vandaag in de rechtbank in Den Haag.

Tegen de 41-jarige "massazaaddonor" was een kort geding aangespannen door Stichting Donorkind en een moeder die een kind van hem kreeg. Zij eisen dat M. per direct stopt met het doneren van sperma aan nieuwe wensouders. Hij heeft inmiddels naar eigen zeggen zo'n 550 kinderen.

Stichting Donorkind en de moeder willen ook een overzicht van alle klinieken waar M. wereldwijd heeft gedoneerd. Het sperma van M. dat hier nog ligt opgeslagen, moet wat hen betreft worden vernietigd, behalve het sperma dat al voor ouders is gereserveerd.

Symbool op TikTok

In Nederland mag een donor met zijn zaad maximaal 25 kinderen verwekken bij maximaal 12 moeders. Op die manier moet worden voorkomen dat halfbroers- en zussen zonder te weten dat ze verwant zijn relaties met elkaar aangaan. Als zij samen kinderen krijgen, is er namelijk een groter risico op erfelijke afwijkingen.

Maar de richtlijnen zijn makkelijk te omzeilen omdat Nederlandse vruchtbaarheidsklinieken de registratie niet met elkaar delen. Bovendien is er geen zicht op privéafspraken tussen moeders en donoren, en ook niet op buitenlandse klinieken. De Tweede Kamer debatteerde daarom gisteren over een landelijke database met spermadonoren.

Volgens de moeder die het kort geding heeft aangespannen, had M. aan haar beloofd dat hij niet meer dan 25 kinderen zou krijgen. Zij ontdekte in 2019 via een publicatie in het AD dat hij al veel meer kinderen had. M. erkende vandaag in de rechtbank dat hij heeft gelogen over het aantal kinderen. Maar hij deed alles om ouders met een kinderwens te helpen, aldus zijn advocaat Richard van der Zwan.

Van der Zwan voerde ook aan dat het risico op inteelt bij kinderen van bekende donoren, zoals M., kleiner is dan bij kinderen van anonieme donoren. "Zeker door digitalisering: kinderen kunnen op sociale media een symbool kiezen waarmee zij aangeven dat zij kind zijn van een donor."

"Maar dat is niet de verantwoordelijkheid van de kinderen", reageerde advocaat Mark de Hek namens Stichting Donorkind en de moeder. Ook worden de kinderen volgens hem op die manier "beperkt in hun seksuele vrijheid".

Familie met 550 kinderen

Dat M. veel meer dan 25 kinderen heeft, is niet alleen biologisch gevaarlijk, zei De Hek. "De kinderen krijgen te maken met emotionele problemen." Het is bijvoorbeeld vrijwel onmogelijk om alle halfbroertjes en -zusjes te leren kennen, zei hij.

Op de vraag van de rechter hoe M. een familie met 550 kinderen voor zich ziet, reageerde hij: "Het is een nieuw concept, en het is aan ons om daar vorm aan te geven. De vraag is ook: is het noodzakelijk om een relatie aan te gaan met alle andere kinderen?"

"Ik voelde de pijn in de zaal bij die woorden", zei advocaat Marjolein van Rest over de term "nieuw concept". Zij sprak net als De Hek namens de stichting en de moeder. "Voor hen voelt het alsof ze in een raar sociaal experiment terecht zijn gekomen."

M. heeft volgens zijn advocaat met veel ouders en kinderen goed contact. Zo zou hij aanwezig zijn geweest bij bevallingen, communies en groep 8-musicals, en knutselwerkjes krijgen van sommige kinderen. De achterban van Stichting Donorkind is dan ook niet representatief voor alle ouders aan wie M. doneerde, stelde Van der Zwan.

'Zwaard van Damocles'

Een spermadonorverbod is volgens Van der Zwan niet nodig omdat M. al een stuk minder doneert dan zo'n vijf jaar geleden. Nadat het AD in 2019 over hem publiceerde, is hij van Nederlandse donorsites verwijderd. Ook op buitenlandse platforms is M. naar eigen zeggen niet meer actief. "Er zou nog ergens een profiel kunnen staan, maar ik benader niet meer actief mensen."

Wel gaat M. nog steeds in op verzoeken van moeders die al eerder een kind van hem kregen, en nog een tweede, derde of vierde kind willen, en van nieuwe vrouwen die hem zelf benaderen en geen problemen hebben met het grote aantal kinderen dat hij al heeft.

En daar wil hij graag mee doorgaan. "Ik wil die vrijheid behouden. Ik wil niet dat er dan een dwangsom tegenover staat, als een zwaard van Damocles boven mijn hoofd."

Maar wat betreft Stichting Donorkind en de moeder is het nu "echt meer dan genoeg", en moet M. stoppen met doneren aan nieuwe wensouders. Een poging van de rechter om beide partijen tot een afspraak te laten komen, liep daarom op niets uit.

De uitspraak in het kort geding volgt op 28 april.

Joyce kreeg een kind van seriedonor Jonathan M. Haar twee kinderen hebben honderden halfbroers en -zussen: