Oud-renster Soet open over anorexia: 'Mijn lichaam was één en al paniek en stress'

• Niels de Jager

  redacteur NOS Sport

Midden in een vol café krijgt wielrenster Aafke Soet vijf jaar geleden een paniekaanval. "Tussen de andere gasten zat ik samen met mijn moeder ademhalingsoefeningen te doen, shakend van de stress. Hoe dat kwam? Voor mijn behandeling had ik de challenge gekregen om ergens een taartje te eten."

Dat het eten van een stukje taart zo veel angst oproept, geeft volgens haar aan hoe verstoord haar relatie met eten was.

Soet (25) maakte afgelopen november bekend dat ze haar wielercarrière beëindigt. In dezelfde Instagrampost deelt de Jumbo-Visma-renster ook dat ze zo'n vijf jaar heeft geworsteld met anorexia. "Lange tijd was ik te beschaamd", schreef ze. "Nu heb ik besloten om mijn verhaal te delen met de wielerwereld."

Gouden toekomst

Voor de Friezin lijkt in 2018 nog een gouden wielertoekomst weggelegd. Bij de EK wint ze bij de beloften de tijdrit en in de wegwedstrijd pakt ze zilver. "2018 was mijn succesjaar, maar op mentaal vlak en qua ziekte ook mijn dieptepunt."

Soet worstelt dan al jaren met eten. "Ik was heel onzeker over mezelf. Ik had een heel negatief zelfbeeld als ik in de spiegel keek."

De eetstoornis van Soet komt voort uit het feit dat ze er dunner uit wil zien. "Ik heb het nooit gedaan voor mijn sportprestaties. Wel was sport voor mij een extra trigger."

Zo ontstaat in 2018 de giftige cocktail van het dieptepunt van haar anorexia en tegelijkertijd hoogtepunten op sportief vlak. "Met zo'n eetstoornis presteer je eerst heel goed. Vooral bergop ging het hard en dan ga je denken: ik ben goed bezig. Pas in de jaren daarna word je met de neus op de feiten gedrukt."

Crashmodus

Soet: "Terugkijkend verbaast het me dat ik in dat jaar zo goed heb kunnen presteren. Ik zat toen in zo'n crashmodus. Mijn lichaam was één en al paniek en stress."

In haar beste wielerjaar heeft Soet wel al door dat ze hulp nodig heeft en ze gaat in therapie bij sportpsycholoog Karin de Bruin. "Ik ging elke week naar Amsterdam, waar ik heel veel met haar heb gesproken."

Ook krijgt Soet van de sportpsycholoog challenges, zoals het eten van dat taartje in een café. "Toch werkten die uitdagingen goed voor mij. Met mijn topsportmentaliteit kon ik daar vol voor gaan."

Haar eigen trainer en moeder waren intensief betrokken bij de therapie, net als een sportarts en sportdiëtiste. Maar haar toenmalige ploeg, het Duitse WNT, weet niets van haar eetstoornis en de wekelijkse therapiesessies. "Ik schaamde me ervoor. Ik hield het voor mijzelf."

De behandeling van De Bruin heeft effect en in 2019 is Soet hard op weg richting volledig herstel van de anorexia. "Maar het jaar ervoor, waarin ik bleef koersen in het dieptepunt van mijn eetstoornis, kostte zoveel stress en energie. Mijn lichaam was helemaal uit balans en ik moest besluiten om een paar maanden niet te koersen."

Stoppen

De jaren daarna zet het herstel stapje voor stapje door. "Vorig jaar had ik pas het gevoel dat ik er echt overheen was, maar ik moest wel voorzichtig blijven."

Juist door de progressie komt de boodschap hard aan dat Jumbo-Visma haar contract niet wil verlengen. "Daardoor was ik wel klaar met het wielrennen en heb ik besloten om te stoppen."

Inmiddels is Soet vooral blij dat ze mentaal en fysiek weer gezond is. "Nu ik ben gestopt, merk ik dat er zoveel meer is in het leven."

Taboe doorbreken

Hoewel ze het liefst buiten de spotlights blijft, besluit ze toch om het verhaal over haar eetstoornis te delen. "Het is een taboe in de wielerwereld en dat moeten we doorbreken."

In het peloton ziet Soet namelijk veel rensters met een verstoorde relatie met eten en bijna niemand die erover praat. "Iedereen wist dat ik er bijna een jaar uit ben geweest en er werd wel geroddeld dat het door mijn anorexia kwam. Maar niemand durfde ernaar te vragen."

Meervoudig wereldkampioen tijdrijden Ellen van Dijk steunt Soets oproep voor meer openheid over eetproblemen in het peloton:

De nieuwe uitdagingen van Soet zijn het bespreekbaar maken van eetstoornissen en het creëren van de mooiste latte art in het wielercafé in Joure, waar ze tegenwoordig als barista werkt.

Daar staan naast de espressomachine de lekkerste stukjes taart uitgestald en die leveren Soet gelukkig geen stress meer op. "Als ik zin heb in een taartje, dan hoef ik daar geen twee keer over na te denken."