Inspectie: te lang verblijf in de crisisnoodopvang leidt tot gezondheidsproblemen

De gezondheidszorg schiet ernstig tekort in de crisisopvang voor asielzoekers die door gemeenten is opgezet. Dit leidt tot gezondheidsproblemen en er zijn ook risico's voor de volksgezondheid, meldt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

De inspectie bezocht negen crisisnoodopvanglocaties en komt met een reeks aanbevelingen. De problemen komen doordat mensen langer in de noodopvanglocaties zijn dan de bedoeling is, schrijft de IGJ.

"Bevlogen medewerkers doen er hun uiterste best, ze doen alles wat mogelijk is om risico's te beperken en fatsoenlijke opvang te bieden," schrijft de inspectie, "maar de locaties zijn simpelweg niet geschikt voor opvang die langer dan een week duurt. Terwijl veel bewoners er nu al langer dan een half jaar wonen."

Kinderen vaccineren

De crisisnoodopvanglocaties kunnen alleen medische spoedhulp geven. Er is ook geen medische intake of screening op tuberculose. Daardoor wachten diabetespatiënten langer op hulp, kunnen mensen tbc overbrengen of andere infectieziekten zoals schurft, schrijft de inspectie.

De IGJ adviseert die intake en tbc-screening op de dag na aankomst te doen. Ook raadt het aan om ook andere zorg aan te bieden, net zoals bij gewone asielzoekerscentra.

Kinderen die worden opgevangen worden ook niet ingeënt tegen de bof, mazelen, rodehond, difterie, kinkhoest, tetanus en polio. Daarom moet de jeugdgezondheidszorg kinderen gaan zien en moeten kinderen en jongeren worden opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma, aldus de Inspectie.

Hygiëne verbeteren

Het ontbreekt nu ook aan overzicht van de medische situatie van mensen als iemand wordt doorverwezen. Juist door de vele verplaatsingen van asielzoekers komt dat vaak voor, aldus de Inspectie. Om dit probleem te ondervangen beveelt de inspectie aan om digitale patiëntendossiers te gaan bijhouden.

Hoewel het niet de bedoeling is dat mensen met psychische problemen in de crisisnoodopvang terechtkomen, gebeurt dat wel. Die groep wordt alleen doorverwezen naar de ggz als er "acute problemen" zijn. Omdat de omstandigheden in de noodopvang ook voor extra mentale druk zorgen, raadt de inspectie aan kwetsbare mensen zo kort mogelijk in de crisisnoodopvang te houden.

Tenslotte laat ook de hygiëne in de centra te wensen over, zegt de Inspectie. Het sanitair op sommige centra is lastig schoon te houden en door de inrichting van de locaties kan een besmetting met een infectieziekte gemakkelijk verder verspreiden. Ook dat moet worden verbeterd.

'Wake-upcall'

Stichting Vluchtelingenwerk noemt in een reactie het inspectierapport een belangrijke wake-upcall voor gemeenten en staatssecretaris Van der Burg. "Duidelijker wordt het niet: de manier waarop we vluchtelingen nu opvangen schaadt hun gezondheid ernstig. We vinden het onverteerbaar dat de Inspectie hier in augustus vorig jaar al alarm over sloeg, en we acht maanden later geen stap verder lijken te zijn."

De stichting verwijst ook naar een uitspraak van het gerechtshof afgelopen december. Het hof oordeelde dat het COA geen termijn opgelegd krijgt om de opvangcentra op orde te brengen van alle opvangomstandigheden.

"Maar dit gold niet voor de medische zorg", zegt de stichting. "We vinden het heel belangrijk dat dit Inspectierapport opnieuw aan het licht brengt hoe nijpend en schadelijk de noodopvang nu is. Het is een onzichtbare crisis geworden, maar de urgentie is niet verdwenen. De huidige vorm van tijdelijke opvang is onhoudbaar."

'Wachten geen optie'

Vluchtelingenwerk roept gemeenten op om vooruit te lopen op de zogenoemde spreidingswet, die volgend jaar van kracht wordt. Hiermee kunnen gemeenten uiteindelijk gedwongen worden voor opvang te zorgen van asielzoekers.

"Dit rapport laat zien dat langer wachten geen optie meer is", zegt Vluchtelingenwerk, dat ook oproept de door de Inspectie gemelde problemen per direct aan te pakken.

"Medische intake gebeurt weer'

Asielzoekers krijgen de screening op tuberculose en de medische intake inmiddels weer als ze aankomen bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Ter Apel, meldt de instantie. "Maar het klopt dat dit in de zomer bij een deel van de mensen niet is gebeurd", erkent een woordvoerder.

"Mensen sliepen buiten op het gras. We hebben toen mensen van het veld geplukt en in een bus gezet om ze te brengen naar een crisisnoodopvanglocatie waar ze een dak boven het hoofd hadden. Dat krijg je wanneer je wordt overlopen. Maar dat is nu niet meer aan de hand."