Friezen pleiten voor tweetaligheid op kinderopvang
"We merken dat het Fries langzaam maar zeker verdwijnt. De kinderen die hier komen, spreken steeds vaker Nederlands." Van dichtbij ziet Annet Bouma dat de Friese taal het zwaar heeft en daarom heeft ze van haar kinderopvang It Roekeltsje een tweetalige opvang gemaakt. Zo komen baby's en peuters uit Warten en omgeving in aanraking met beide talen.
Op basisscholen door de hele provincie krijgen leerlingen Friese les en ook op de middelbare school is Fries een vak, maar voor voorschoolse opvang en onderwijs is er geen taalbeleid.
Adviesorgaan DINGtiid pleit al langer voor meer aandacht voor de Friese taal op peuterspeelplaatsen en kinderopvangen, want vier op de tien kinderen hebben momenteel geen toegang tot Friestalige kinderopvang. Het aanbod van de Friese taal in de voorschoolse periode is belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen tussen de 0 en 4 jaar.
Taak voor de politiek
Voorzitter Jan Koster van DINGtiid vraagt de Friese politiek daarom om het voortouw te nemen voor het Fries op de kinderopvang. "Momenteel heeft niemand de bevoegdheid op dit terrein. We willen de provincie oproepen om de leiding te nemen en dit met het Rijk op te nemen in het eerstvolgende bestuursakkoord Friese taal."
Hoe eerder een kind het Fries meekrijgt, hoe sterker de taalontwikkeling. Te weinig Fries kan ertoe leiden dat kinderen uit Friestalige gezinnen toch hun moedertaal verliezen.
Op It Roekeltsje lossen ze dat op door peuters in aanraking te laten komen met zowel het Nederlands als het Fries. Leidsters Iris en Corry gebruiken twee handpoppen, Tomke en Puk, om een verhaaltje te vertellen. De een spreekt Fries, de ander Nederlands.
"Onze leidsters worden aan een taal gekoppeld", legt Bouma uit. "De Nederlandstalige leidster spreekt altijd Nederlands, de Friestalige alleen Fries. Maar Friezen zijn nogal geneigd om snel over te schakelen naar het Nederlands, dus dat is voor de Friestalige leidsters soms lastig."
Ze merkt wel dat het werkt. Er komen geregeld kinderen uit Nederlandstalige gezinnen, vertelt Bouma, bijvoorbeeld van ouders die naar Friesland zijn verhuisd. "Zij vinden het vaak belangrijk dat hun kinderen Fries leren spreken, of ten minste verstaan. En we zien dat de kinderen het vrij snel oppikken."
Adviesorgaan DINGtiid zou graag veel meer van dit soort tweetalige opvangen zien. "Dit is een mooi voorbeeld voor anderen", zegt Koster. "Onze samenleving is tweetalig. En hoe eerder je daarmee wordt grootgebracht, hoe beter dat is voor later. Dat is één lange leerlijn."
Niet vrijblijvend
Het is aan Bouma's inzet te danken dat het Fries op It Roekeltsje zo wordt gestimuleerd, maar er is niemand die haar ertoe verplicht. Dat moet anders, als het aan DINGtiid ligt.
"Er komt een nieuw bestuursakkoord Friese taal tussen de provincie en het Rijk aan, dat is een heel mooie gelegenheid om dit goed te regelen", zegt Koster. "De provincie moet leiderschap tonen en verantwoordelijkheid nemen."
Dat het Fries moet worden beschermd en gestimuleerd, daar zijn bijna alle zeventien partijen die meedoen aan de Statenverkiezingen in de provincie het wel over eens. Slechts twee spreken zich expliciet uit over voorschools onderwijs. GroenLinks wil een "doorlopende (leer)lijn van de Friese taal en meertalige ontwikkeling op de peuterspeelplaatsen en het basisonderwijs". D66 wil goed onderwijs in het Fries voor "peuter tot promovendus".
Koster wil dat ook graag. "Als je bij de allerjongsten begint, dan heb je daar je hele leven lang profijt van. Dat is voor de kinderen beter, voor onze samenleving en voor het behoud van de Friese taal."
