Miedema, Mead en Putellas: waarom zoveel kruisbandblessures bij topvoetbalsters?
Van alle topvoetbalsters die afgelopen jaar voor de Ballon d'Or werden genomineerd zit een kwart thuis met een blessure aan de voorste kruisband. Hoe kan dit? In een serie van drie verhalen duikt NOS Sport in dit onderwerp. Vandaag deel 1: hoe kan dit?
Vivianne Miedema, topscorer aller tijden van Oranje, gaat het WK voetbal in juli zeker missen. De Arsenal-aanvalster ging in december tegen de grond met een gescheurde voorste kruisband. Haar partner en Arsenal-collega Beth Mead zat toen al thuis met dezelfde blessure.
Net als PSG-spits Marie-Antoinette Katoto, Lyon-speelster Catarina Macario en FC Barcelona-middenvelder Alexia Putellas.
Wat zij, naast voetbal, gemeenschappelijk hebben? Ze behoorden vorig jaar tot de laatste twintig speelsters die kans maakten op de eretitel Voetbalster van het Jaar, een prijs die uiteindelijk naar Putellas ging.
Hoe kan het dat een kwart van hen geblesseerd thuis zit?
"We hebben eigenlijk meer vragen dan antwoorden op dit moment", zegt onderzoeker Alli Gokeler van het AmsterdamUMC. Hij houdt zich al twintig jaar bezig met voorstekruisbandblessures: het mechanisme, preventie en revalidatie.
Vanuit verschillende onderzoeken keek Gokeler naar de voorstekruisbandblessure bij vrouwelijke topsporters. Die onderzoeken hebben allerlei mogelijke factoren opgeleverd, zoals de specifieke bouw van een vrouwenlichaam en de rol van hormonen, maar er is nog geen hard bewijs voor een oorzaak.
Vrouwen meer kans op kruisbandletsel dan mannen
Wat Gokeler wél weet, is dat vrouwen een twee keer grotere kans hebben dan mannen om een kruisbandblessure op te lopen als er geen fysiek contact is.
Het gaat dus niet om een trap tegen de knie. Maar om een scheur door het verkeerd plaatsen van het been, waarbij er te veel kracht komt op de banden.
Herstel duurt na een operatie negen tot twaalf maanden, al keren zowel vrouwelijke als mannelijke profs vaak eerder terug, met alle risico's van dien, zegt Gokeler. Een kwart scheurt daarna haar kruisband opnieuw, bij de mannen is dat achttien procent. Het is dus een blessure met een hoge prijs, zowel voor de club als de speelster zelf.
De voorste kruisband heeft ook de aandacht van de Europese voetbalbond UEFA. Markus Waldén, een Zweedse orthopedisch chirurg en medisch adviseur voor de UEFA, brengt binnenkort de resultaten uit van het eerste UEFA-onderzoek dat ooit is gedaan naar blessures in het vrouwenvoetbal.
Ter vergelijking: over mannelijke voetballers zijn er al tachtig tot negentig UEFA-onderzoeken verschenen, zegt hij.
Waldén verzamelt sinds 2018 data van geblesseerde speelsters in samenwerking met twaalf topclubs als Ajax, Manchester City, Olympique Lyonnais, FC Barcelona, Bayern München en AC Milan. De analyse van data tot aan 2021 wijst uit dat er gemiddeld 0,75 voorstekruisbandblessures per vrouwenteam per seizoen zijn.
Dit aantal is al vier jaar stabiel, zegt hij, en komt overeen met eerder onderzoek naar topvoetbalsters in Scandinavië.
Wat opvallend is, volgens Waldén: "Het aantal voorstekruisbandblessures is bij vrouwen het dubbele als bij mannen." Hij stelt zelfs dat op dit moment van alle profvoetbalsters een derde tot een kwart (!) een geschiedenis van voorstekruisbandletsel heeft. Denk aan de Noorse sterspeelster Ada Hegerberg, de Amerikaanse Megan Rapinoe of Oranjespeelster Daniëlle van de Donk.
Alsof het er 'gewoon' bij hoort.
"Dit zou statistisch gezien toeval kunnen zijn. Toch hebben we nog geen gegevens om dit fenomeen te verklaren, zoals de rol van coaches, opgebouwde vermoeidheid, het aantal wedstrijden, enzovoort", zegt UEFA-onderzoeker Waldén.
Wat gebeurde er bij Miedema?
Onderzoeker Gokeler bekeek op ons verzoek het moment in de wedstrijd Arsenal-Lyon, waarop Miedema haar kruisband scheurde.
Bekijk het fragment hieronder. Vivianne Miedema heeft rugnummer 11.
"Het is een vrij onschuldig gevecht om de bal. Miedema lijkt te verwachten dat de bal ergens anders naartoe gaat, waardoor ze uit balans is", zegt Gokeler. "Dat is ook het doel van de schijnbeweging. De ander moet snel op richtingsverandering reageren en dat brengt risico's met zich mee."
Hij ziet hoe Miedema in een tijdbestek van twee tienden van een seconde haar hele beweging van links naar rechts verschuift. Dat gaat gepaard met een coördinatiestoornis, een cognitive error, een fout in de aansturing vanuit de hersenen.
"In ons onderzoek naar mannelijke voetballers in Italië die een voorstekruisbandblessure opliepen, bedroeg de tijd tussen een schijnbeweging en het scheuren van de kruisband 0,25 seconde." Dat is korter dan een knipper met je ogen.
Een cognitive error kan een oorzaak zijn van Miedema's letsel. Maar, zegt Gokeler: "Ook mentale gesteldheid kan een rol spelen. Zoals vermoeidheid of stress, want die beïnvloeden je reactievermogen."
Pure pech of ligt het aan de speelster zelf?
Gokeler, maar ook zijn Zweedse collega Waldén, pleiten voor veel meer individueel gericht onderzoek. "Wat maakt dat Miedema zich blesseert en een speelster met eenzelfde status niet? Is dat pure pech of speelster-specifiek?"
Waar alle artsen die we spreken het over eens zijn, is dat de voorstekruisbandblessure een nare en langdurige blessure is, die ook mentaal veel van je vraagt.
Omdat vrouwen er extra kwetsbaar voor zijn, pleiten onderzoekers en sportartsen voor meer genderspecifiek onderzoek.
Hoe nu verder dit WK?
Voor het WK deze zomer moet Nederland topscorer Miedema in elk geval missen, en Engeland mist Mead. Putellas is met een beetje geluk wel weer inzetbaar voor Spanje. Net als Macario voor de Verenigde Staten en Katoto voor Frankrijk, die er dan allemaal ruim een jaar aan herstel op hebben zitten.
Volgende aflevering: dinsdag 21 februari, over de risico's voor speelsters van de toegenomen speeltijd en het gebrek aan rust.
Ben je zelf (prof)voetbalster en wil je reageren op dit verhaal? Stuur ons dan een berichtje via vrouwenvoetbal@nos.nl
