Abortuspillen in apotheken nieuwe splijtzwam in de VS

• Thijs-Jan van Aalst

  redacteur Bureau Washington

In Amerikaanse staten is dit weekend geprotesteerd bij apotheken tegen het verstrekken van abortuspillen. Bij een kleine honderd filialen van apothekersketens CVS, Walgreens en Rite Aid waren manifestaties, waar gemiddeld tien tot twintig mensen op af kwamen. De acties zijn het nieuwste voorbeeld van de verharding van de abortusdiscussie in het land.

De drie zorgketens, met samen zo'n 20.000 filialen, gaan de pillen alleen verstrekken in de staten waar dat is toegestaan. Het gaat daarbij om het middel mifepriston, dat in combinatie met andere medicijnen een abortus kan opwekken. In Nederland wordt mifepriston alleen verstrekt door artsen in abortusklinieken en in ziekenhuizen met een vergunning hiervoor.

De introductie van de pillen bij apothekers is maar een deel van de strijd die nu in de VS gevoerd wordt over abortusrechten. Die strijd verhardde nadat het Hooggerechtshof vorige zomer het grondrecht op abortus had teruggedraaid. Daarmee gaf het hof de staten weer de mogelijkheid om zelf over abortuswetgeving te beslissen.

Het ongedaan maken van het grondwettelijke recht op abortus was een grote overwinning voor de pro-life-beweging. Nu de wetgeving over abortus weer volledig bij de staten ligt, wil de harde kern doordrukken. In conservatieve staten moet volgens abortustegenstanders elke vorm van hulp bij het uitvoeren van zo'n ingreep strafbaar worden. In liberale staten, waar abortus wel wordt toegestaan door de overheid, probeert de beweging het afbreken van een zwangerschap zo moeilijk mogelijk te maken.

Abortus-reisvergoeding

De angst die daardoor ontstaat onder veel Amerikanen is daarom ook groot. Zij zagen abortus als een goede oplossing tegen een ongewenste zwangerschap. Vrouwen die zich ondanks een verbod in hun thuisstaat toch willen laten aborteren, reizen nu naar staten waar ze wel bij een kliniek terechtkunnen. Dat kost veel geld, en daarom heeft een aantal grote bedrijven, waaronder Amazon en Microsoft, al aangekondigd dat ze reiskosten gaan vergoeden van werknemers die dit willen. Om dit fenomeen tegen te gaan, worden nu wetsvoorstellen gedaan in conservatieve staten die het mogelijk maken om de moeder, maar vooral iedereen die haar helpt te vervolgen.

Er liggen in meerdere staten wetten klaar die het strafbaar maken om iemand naar een abortuskliniek te vervoeren. Het versturen van abortuspillen met de post wordt ook aan banden gelegd. In de zuidelijke staat Alabama gaan ze nog verder: daar wordt geprobeerd om het gebruik van de pillen gelijk te stellen aan het blootstellen van een kind aan giftige chemicaliën onder de Chemical Endangerment Act. Die wet was in het leven geroepen om moeders bij drugslabs weg te houden.

Meer mannen gesteriliseerd

Ook veel mannen in staten met een abortusverbod nemen vergaande maatregelen. Het aantal mannelijke sterilisaties is sinds de zomer verdubbeld. Met name jonge mannen zien in dat die ingreep goedkoper, veiliger en makkelijker is dan de alternatieven.

Urologen zeggen dat maar liefst 70 procent van hun patiënten het abortusverbod in hun thuisstaat noemt als reden voor de behandeling. Doug Stein, een uroloog uit Florida die bekendstaat als Vasectomy King, zei tegen The Washington Post dat het abortusverbod voor veel mannen die er al over nadachten "het laatste zetje is".

Op sociale media zoals TikTok komen veel filmpjes voorbij van mannen die laten zien dat de behandeling niet zo ingrijpend is als veel mensen denken: "Ik heb gaatjes laten vullen die meer gedoe waren dan dit."

Keith Laue, een komiek uit Texas, benadrukt in een miljoenen keren bekeken filmpje dat zijn vrouw veel meer obstakels zou tegenkomen bij een abortus, "en het is niet alleen haar verantwoordelijkheid".

Rechtszaken

Op nationaal niveau blokkeren de Republikeinen elke vorm van abortusbescherming die de regering van president Biden wil instellen. Ze hielden onder meer een wet tegen die het recht beschermt om voor een abortus naar een andere staat te reizen. En ook rondom de abortuspillen worden maatregelen genomen. Twintig openbaar aanklagers schreven een collectieve brief aan de directie van de apotheken die de pillen gaan verstrekken. Daarin dreigen ze met rechtszaken.

Het is opvallend dat Republikeinse politici zo veel aandacht aan het thema blijven schenken. Bij de midterm-verkiezingen in november bleek het tegenwerken van abortus een minder grote conservatieve stemmentrekker dan gehoopt, terwijl de Democraten wel hun pro-choice-kiezers wisten te mobiliseren.

De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Kevin McCarthy, liet bij zijn aantreden vorige maand daarentegen meteen zien dat hij het thema niet zou laten vallen. Door nieuwe wetten zijn artsen nu bijvoorbeeld verplicht om een foetus te helpen als die levend ter wereld komt na een abortus.