Deze zelfstandigen zien hun kans schoon in de krappe arbeidsmarkt
Werknemers stoppen vaker met hun baan en beginnen als zzp'er. Zo'n 60.000 waren het er in het derde kwartaal van 2022, een record. Velen willen minder verantwoordelijkheid en meer vrijheid.
Toegegeven, haar voornemen nooit meer in de weekenden te werken, sneuvelde al na een paar dagen. "Ik had nog geen klus voor de week erna", zegt Barbara Meenks (55). "Dan zeg je toch ja als zo'n bemiddelingsbureau je vraagt."
Toch is ze tevreden. Sinds een maand werkt zij als zelfstandige in de ouderen- en kraamzorg, waar ze 37 jaar in vaste dienst was. "Ik wilde mijn eigen agenda beheren", zegt zij. ''Ik was altijd moe, sliep slecht. Dan kwam ik op mijn werk en was er weer een zieke collega. De werkdruk was hoog."
Ze ging niet over een nacht ijs. "Ik heb mij goed ingelezen, alles uitgepluisd over het zzp-schap."
Rianne Vroegindeweij (25) vindt het geld dat zij verdient als freelance onderwijzer een groot voordeel in vergelijking met de fulltime baan die ze eerst had. Ze hoeft daardoor minder vaak te werken en houdt zo meer tijd over voor haar studie.
Ze vindt het geen probleem om roostergaten te vullen. "De tekorten in het onderwijs zijn groot, ik draag een steentje bij. Het is ook leerzaam: ik zie veel verschillende scholen en kinderen. Dan moet je soms best uit je comfortzone."
'Verademing'
Beiden ervaren het als positief dat ze als zzp'er minder verantwoordelijkheid dragen. "Ik ben perfectionistisch", zegt Vroegindeweij. "Wil altijd kwaliteit leveren. Als ik het nu druk heb op mijn studie, werk ik even wat minder. In dienst zou dat niet kunnen."
Meenks vindt het een verademing. "Ik doe mijn ding, en trek na een dienst de deur achter mij dicht. Dat is zo'n wereld van verschil met eerst. Dan kreeg ik continu extra taken of werd ik gestoord op mijn vrije dag."
Scholen bellen
Opdrachten binnenhalen doet Meenks via een bemiddelingsbureau. "Dat kan een voordeel zijn, maar het nadeel zijn de kosten. Ik verdien minder doordat zij een deel krijgen. Mijn tarief bepaal ik zelf."
Vroegindeweij doet haar acquisitie zelf. "Dat scheelt qua inkomsten: al het geld gaat naar mij, en niet naar een tussenpartij. Ik vind het ook leuk, op die manier bezig zijn. Dat past bij het ondernemer zijn."
Dat Nederland steeds meer zzp'ers telt is niet verwonderlijk, zegt Erik Stam, hoogleraar strategie, organisatie en ondernemerschap. Wel verbaast het hem dat de toename al decennia aanhoudt. "Veel mensen hebben eraan geproefd, iedereen kent mensen die het doen, dat steekt elkaar aan."
Er is volgens hem niet één oorzaak. "Het is de combinatie van jarenlange fiscale voordelen voor starters en zelfstandigen, de Nederlandse hang naar autonomie en technologische vooruitgang: je kunt vanuit je kelder een bedrijf starten. Daar komt bovenop de enorme krapte op de arbeidsmarkt."
Korte en lange termijn
Door die krapte is de onderhandelingspositie van freelancers groot geworden. "Mensen hebben zich gerealiseerd dat zij op die manier meer kunnen verdienen en ook nog eens hun tijden kunnen bepalen."
Het zzp-schap kent op korte termijn winst, maar op de lange termijn risico's. "Dat gaat van pensioenopbouw tot het beschermen tegen arbeidsongeschiktheid en bijscholing. Dingen die ver vooruit worden geschoven of minder toegankelijk zijn dan wanneer je in dienst bent."
Niet verzekerd
Meenks en Vroegindeweij zijn niet verzekerd en bouwen ook geen pensioen op. In het geval van Meenks komt dat nog. "Ik ben pas net begonnen en wil er even goed voor zitten, dat staat nog op mijn to-do lijst."
Vroegindeweij is er minder mee bezig. Zij verwacht dit werk hooguit een paar jaar te doen. "Als ik klaar ben met mijn master, wil ik ergens in dienst. Al is ondernemer zijn heel leuk. De belastingaangifte is een gedoe, maar het versturen van je eerste factuur vergeet je nooit."
