Finland gaat mogelijk alleen voor het NAVO-lidmaatschap
Kort na de Russische inval in Oekraïne klonk uit Noord-Europa eensgezind de wens om lid te worden van de NAVO. Finland en Zweden wilden onder invloed van de Russische dreiging hun jarenlange neutraliteit opheffen. Maar aan die eensgezindheid komt nu mogelijk een einde. Nu de Turkse president Erdogan heeft laten weten een Zweeds NAVO-lidmaatschap voorlopig niet te zullen steunen, laat Finland de mogelijkheid open desnoods alleen door te gaan.
Dat laat de Finse minister van Buitenlandse Zaken Pekka Haavisto weten in een interview met de Finse publieke omroep YLE. "Vanwege de veiligheid van beide landen heeft het natuurlijk de voorkeur om gezamenlijk op te trekken", zegt Haavisto, "maar we moeten ook bereid zijn om dat standpunt te herzien. Is er iets gebeurd dat de toetreding van Zweden op de lange termijn zal vertragen? Het is nu nog te vroeg om daar definitieve uitspraken over te doen."
'Een voor en na 24 februari'
Met de woorden van Haavisto staat voor het eerst sinds Finland en Zweden de wens uitspraken om lid te worden van de NAVO hun eensgezinde aanpak onder druk. Bij monde van de toenmalige Zweedse premier Magdalena Andersson zeiden beide landen vorig jaar april dat er sprake was van "een voor en na 24 februari", de datum van de Russische inval in Oekraïne. In mei deden beide landen een officieel toetredingsverzoek.
Turkije was hier vanaf het begin kritisch over, omdat Zweden en Finland onderdak bieden aan leden van de Koerdische PKK. Maar toen de drie landen een samenwerkingsovereenkomst tekenden, waarin staat dat Finland en Zweden Turkse uitleveringsverzoeken van PKK-leden zullen behandelen, leek de deur voor het Noord-Europese NAVO-lidmaatschap open te staan. Om lid te worden van de NAVO moeten alle landen die al lid zijn daarmee akkoord gaan.
In Zweden gebeurden de afgelopen tijd echter meerdere incidenten die de deur wat betreft Turkije weer hebben gesloten. Zo hingen Koerdische demonstranten half januari een Erdogan-pop aan een lantaarnpaal in Stockholm en gingen ze afgelopen zaterdag de straat op met Koerdische vlaggen. Daarnaast verbrandde de extreemrechtse Deens-Zweedse activist Rasmus Paludan zaterdag een koran voor de Turkse ambassade in Stockholm.
De huidige Zweedse premier Ulf Kristersson heeft al deze incidenten veroordeeld en gezegd dat ze de Zweedse toetreding tot de NAVO in gevaar brengen. Maar hij zei ook dat Turkije te veel eisen stelt voor het Zweedse NAVO-lidmaatschap.
Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, heeft zich tot nu toe vol vertrouwen uitgesproken over de Zweedse en Finse toetreding. Keer op keer benadrukt hij de snelheid van het proces en de bereidheid van Zweden, Finland en Turkije om samen te werken.
Maar in een interview met het tv-kanaal van de Duitse krant Die Welt gisteren was Stoltenberg kritisch over Turkije: "Wat er in Zweden is gebeurd - de demonstraties, het verbranden van een koran - is door de Zweedse regering veroordeeld. Tegelijk is de vrijheid van meningsuiting een groot goed, in het bijzonder voor NAVO-lidstaten. Hoe onsmakelijk het ook is wat er is gebeurd, het is niet illegaal."
Op werkbezoek in Brussel zegt premier Mark Rutte, op vragen van de NOS, dat hij denkt dat Zweden en Finland uiteindelijk gewoon zullen toetreden: "Ik heb veel contact met president Erdogan, onder andere om te vragen of we iets kunnen doen om de spanningen te verminderen. Zoals u gemerkt heeft is dat nog niet gelukt. Maar ik denk dat dat uiteindelijk verandert. De versterking van de NAVO met Zweden en Finland is in ieders belang, ook in dat van Turkije. Het is een historisch logische stap na de Russische inval in Oekraïne vorig jaar."
