Het ruimtejaar 2023, wat gebeurt er dit jaar buiten onze planeet?

• Ivo Landman

  redacteur Online

2022 was het jaar van maanmissie Artemis 1 en de eerste adembenemende foto's van de James Webb-telescoop. Wat staat ons dit jaar te wachten?

Geen grote maanreizen in ieder geval. Artemis 2 staat pas voor 2024 op het programma. Er is wel een andere first: de eerste toeristische ruimtewandeling. Ook Boeing wacht een belangrijke stap. Ruimteschip Starliner zal voor het eerst astronauten naar het ISS gaan taxiën.

Het is een beetje een tussenjaar, beaamt wetenschapsjournalist en presentatrice Anna Gimbrère, bekend van wetenschapsprogramma's zoals De Wilde Ruimte. "Het is wachten op de grote maanmissies. Maar 2023 zal toch wel weer de boeken ingaan, want er worden wel een paar grote raketten voor het eerst gelanceerd."

Zelf kijkt ze uit naar de eerste vlucht van Starship, het nieuwe multifunctionele ruimteschip van SpaceX. Daarmee wil het bedrijf van Elon Musk naar de maan en naar Mars, en bovendien wereldsteden met elkaar verbinden. Het gevaarte moet over een paar jaar al dienen als lander voor de eerste Artemis-astronauten die op de maan landen.

"Starship moet de grote astronautenverplaatser worden. En het is de grootste raket ooit, dus daar ben ik wel heel benieuwd naar", zegt Gimbrère. Volgens plan is de testvlucht in de eerste helft van 2023.

Ook een andere megaraket beleeft zijn ruimtedoop: de New Glenn van Blue Origin, het ruimtevaartbedrijf van Musks rivaal Jeff Bezos. Net als SpaceX wil hij met zijn herbruikbare kolos een plek op de competitieve satellietmarkt veroveren.

Gimbrère is geen fan van Bezos. "Ik hoop altijd een beetje dat zijn missies mislukken. Maar ik vind het ook wel weer spannend. Hiermee is de race tussen SpaceX en Blue Origin weer heel erg aan."

Dat er geen mensen naar de maan gaan, wil trouwens niet zeggen dat er niets naartoe gaat. De komende maanden al zijn er twee commerciële en twee Japanse maanlandertjes gepland en later dit jaar gaan er ook een Russische en een Indiase op weg. Gimbrère is vooral benieuwd hoe ze onderzoek gaan doen naar het leefbaar maken van de maan.

India wil ook zijn ruimtevaartuig voor astronauten testen dit jaar. Het wordt spannend of het allemaal goed gaat. "India blaast hoog van de toren, maar een eerdere maanlanding is bijvoorbeeld mislukt. Het lijkt misschien makkelijk om op de maan te landen omdat we er weer mensen heen gaan schieten, maar het is toch iedere keer best wel weer spannend. Vooral voor die beginnende landen."

Ook sterrenkundige Carl Koppeschaar kijkt uit naar de maanmissies, maar meer nog naar de lancering van Juice, een Europese sonde naar de ijsmanen van Jupiter, Ganymede, Callisto, Europa. "Juice doet jaren over die reis, maar de lancering moet natuurlijk ook goed gaan. Het is verschrikkelijk leuk, die missie naar drie met ijs bedekte manen."

Onder dat ijs bevinden zich oceanen waar, denken wetenschappers, leven zou kunnen zijn ontstaan. Juice moet daar meer over te weten komen.

De sonde gaat niet landen, en dat is ook geen goed idee, betoogt Koppeschaar. Want zelfs microscopisch leven, als het er zou zijn, verdient bescherming vindt hij, en een aardse landing zou dat alleen maar verstoren. "Je moet daar niet gaan rotzooien en er aardse vervuiling in gooien. Al wordt de sonde ontsmet, er blijft altijd wel iets bacterieels over. Je moet er ver weg van blijven."

Wat we in 2023 niet zullen zien, is een Nederlander in de ruimte. Bij de nieuwe astronautenselectie van ESA zaten deze keer geen landgenoten. Anna Gimbrère, die zelf meedeed aan de selectie, hoopt nog steeds op een vlucht in de toekomst. Maar voorlopig zit dat er niet in. "Ze hebben nu een hele berg reserve-astronauten bij ESA, en commerciële vluchten? Ik denk het niet. Misschien als ik ooit de loterij win, wie weet."