Het Verhaal van Vlaanderen: lof en ongemak rond nieuwe serie

Na het Verhaal van Nederland kunnen onze zuiderburen sinds deze week kijken naar een soortgelijke productie: het Verhaal van Vlaanderen. Maar waar de Nederlandse serie vooral positieve reacties kreeg, leidt de Vlaamse reeks tot de nodige kritiek van linkse oppositiepartijen.

De eerste aflevering, uitgezonden op 1 januari, oogst vooralsnog lof. Ruim 1 miljoen kijkers zagen op de VRT presentator Tom Waes met Antwerpse tongval tussen de neanderthalers lopen die het gebied dat nu Vlaanderen heet tienduizenden jaren geleden bevolkten. Via de Romeinen, de middeleeuwen, de Tachtigjarige Oorlog, het ontstaan van de Belgische staat, de industriële revolutie en de wereldoorlogen brengt Waes de kijker naar het heden. Het programma is gebaseerd op een format dat eerder in Denemarken en Nederland werd gebruikt.

Al voor de eerste aflevering was er in België gedoe. Vooral over de ruim twee miljoen euro subsidie die de producent ervoor kreeg uit allerlei subsidiepotjes, met steun van de Vlaamse regering. Dat schoot de linkse oppositiepartijen Vooruit en Groen in het verkeerde keelgat. Fractieleider Hannelore Goeman van Vooruit verwijt de Vlaamse regering, geleid door een minister-president van de Vlaams-Nationalistische N-VA, in Het Nieuwsblad dat er wel geld is voor "nationalistische propaganda", maar niet voor schoolmaaltijden.

Dat de regering het verwijt krijgt op de nationalistische tour te gaan met de serie is niet verwonderlijk. De Vlaamse minister-president Jambon laat er geen twijfel over bestaan dat de reeks past in de doelstelling die de Vlaamse regering zichzelf heeft gesteld, namelijk om de Vlamingen 'complexloos' hun identiteit te laten beleven.

Het Vlaams-nationalisme ligt historisch gevoelig in België: het wordt door menigeen als anti-Belgisch ervaren. Op sociale media rollen voor- en tegenstanders dan ook over elkaar heen, waarbij soms vilein wordt geschertst over 'het verdriet van Vlaanderen' (een verwijzing naar Hugo Claus' roman het Verdriet van België).

Door alle politisering wordt het een opgave om nog neutraal naar de serie te kijken en de reeks op haar merites te beoordelen, betoogt historicus Marnix Beyen op de site van opinieblad Knack. Zelfs al kregen de makers de garantie dat ze het programma in alle vrijheid konden maken.

De manier waarop het verhaal in de eerste aflevering wordt verteld, boezemt Beyen wel vertrouwen in. "Het kwam als een opluchting dat experts vanaf het begin ruim aan het woord werden gelaten. Ook de moeizame processen van archeologische waarheidsvinding en de onzekerheden die daarmee gepaard gaan, kregen veel aandacht."

Niet voor karretje regering

De makers, zich bewust van alle gevoeligheden, lijken in de serie te proberen tussen de tegenstellingen door te laveren en zich niet voor het karretje van de Vlaamse regering te laten spannen. Zo deinzen ze er niet voor terug om uit te wijken naar Wallonië als zich daar zaken hebben afgespeeld die belangrijk zijn voor het historische verhaal. Ook wordt herhaaldelijk benadrukt hoe al in de prehistorie migratie een cruciale rol speelde.

Raf Uten, co-CEO en creative director van De Mensen, het productiehuis achter de serie, begon drie jaar geleden aan het Verhaal van Vlaanderen. Hij had toen al kunnen voorspellen dat dit soort kritiek eraan zat te komen. "Terwijl we echt alle vrijheid hadden. De subsidieverstrekkers hebben nooit maar één regel van het script gezien."

Het zit hem wel een beetje dwars dat wordt miskend dat er jarenlang met liefde en passie aan de serie is gewerkt. "De mensen die er zo lang aan hebben gewerkt worden door nu sommige media in de hoek gezet van het Vlaams-nationalisme. Dat steekt wel een beetje. We zijn dezelfde mensen die indertijd "De Grootste Belg" hebben gemaakt (zoals bij jullie "De Grootste Nederlander"). Niemand noemde ons toen Belgische nationalisten. Zo werkt het hier. "

Uten hoopt dat de rel wegebt en dat de reacties anders zullen zijn als de hele serie is uitgezonden. "Dat het dan echt over de inhoud gaat. Maar de sentimenten rond het Vlaams-nationalisme zullen niet verdwijnen. Die waren de afgelopen jaren nog veel erger in de discussie over wat er in de Canon van Vlaanderen moest."

Intussen zijn er ook Vlamingen die de humor wel inzien van de hele rel. Op Twitter is iemand al blij dat de Vlaamse leeuw in de eerste aflevering niet voorbij kwam.