Meer natuur in Nederland? 'Niet alleen in beschermd gebied, juist ook daarbuiten'

• Judith van de Hulsbeek

  redacteur Klimaat en Energie

Op de biodiversiteitstop in Montreal is afgesproken dat 30 procent van al het land en water ter wereld beschermd natuurgebied moet worden. Alle landen moeten daaraan hun bijdrage leveren. Ook Nederland. Hoe gaan we dat voor elkaar krijgen?

Volgens emeritus hoogleraar ecologie Louise Vet wordt het een flinke kluif om in Nederland 30 procent beschermd natuurgebied te krijgen, maar moeten we ons niet blindstaren op officieel beschermd natuurgebied. "Want natuur is niet alleen maar Natura 2000". Want ook op akkers, in steden en in woonwijken liggen kansen.

In het Overijsselse Olst is een duurzame wijk in aanbouw waar ze deze opdracht ter harte nemen. Olstergaard wordt 'natuurinclusief' en dat betekent dat er strenge spelregels zijn voor de huizen die er worden gebouwd. Zo moeten de huizen een groene wand hebben met eetbare planten (voor mensen en dieren), moet het groen in de tuin in diverse lagen worden gebouwd en zijn insectenhotels verplicht. Ook moeten alle huizen minstens drie nestmogelijkheden hebben.

Hoe zo'n huis eruitziet, en wat er nog meer gebeurt in de wijk, zie je in deze video:

Bewoner Ruben Stellingwerf heeft in zijn dakgevel meerdere nestkasten ingebouwd: voor gierzwaluwen, vleermuizen en mussen. "Aan elke kant van het huis een", zegt hij trots.

In eerste instantie wilde hij in Olstergaard wonen vanwege de duurzaamheid en het sociale karakter van de wijk, maar inmiddels heeft hij ook veel bijgeleerd over biodiversiteit. "Natuur en wonen hoeven niet gescheiden te zijn", zegt hij.

Het klinkt wel heel streng, al dat 'moeten'. Maar, zo zegt Stellingwerf, het idee komt van de bewoners zelf. Onder leiding van experts zijn de bouwplannen tot stand gekomen. "We overleggen alle plannen met elkaar. We hebben bijvoorbeeld ook besloten om geen schuttingen te plaatsen. En wie iets wil betegelen, moet dat compenseren met regenwateropvang."

'Nog te veel hokjesdenken'

Volgens hoogleraar Louise Vet is de wijk in Olstergaard een mooi voorbeeld van hoe je 'natuurinclusief' denkt. Ze wijst erop dat natuur op veel meer plekken terug kan en moet komen. "We denken nu nog te veel in hokjes", zegt ze. "Ja, er moet meer beschermde natuur bij, maar ook daarbuiten moet er veel meer groen komen."

Vet is voorzitter van Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel, waarin wetenschappers samen met bedrijven, waterschappen en natuurorganisaties nadenken over oplossingen voor het biodiversiteitsverlies. Dit jaar kwamen zij met het aanvalsplan Landschapselementen. Doel is om 10 procent van het landelijk gebied in te richten voor "groene en blauwe landschapselementen", natuur en water dus. Die moeten zo verbindingen gaan vormen tussen natuurgebieden. Het gaat dan bijvoorbeeld om kruidenrijke akkerlanden, heggen, hagen, natuurvriendelijke oevers en ga zo maar door. "Elk stukje grond is in staat biodiversiteit terug te brengen."

Zo is het nu gesteld met het aandeel beschermde natuurgebieden in Nederland en de rest van de wereld:

Ook minister voor Natuur Christianne van der Wal (VVD) benadrukt het belang van biodiverse natuur in de landbouw en op andere plekken dan in natuurgebieden. "Het begint in de achtertuin, tot groene woonwijken, groene binnensteden, met slimme verbindingen naar natuurgebieden", zei ze gisteren in Nieuwsuur. Volgens de minister zijn daar goede afspraken over gemaakt op de top in Montreal.

Maar gaan we dan niet te veel natuur bij elkaar sprokkelen? Vet: "Op bepaalde manier is dat zo, maar natuur is niet alleen maar Natura 2000-gebied. In Nederland is er veel meer mogelijk."

Vet waarschuwt dat er ook over die extra natuur buiten natuurgebieden niet te makkelijk gedacht moet worden. Volgens de ecologe vergt ook dit al een hele omschakeling in denken. Het gaat maar om kleine stukken land en het kan voor boeren en particuliere grondeigenaren inkomstenderving betekenen. Dus daar moet het Rijk wel de portemonnee voor trekken. "Het moet financieel zo aantrekkelijk worden gemaakt dat ze worden verleid om natuur te herstellen."