Die ene titel is Van Gaal niet gegeven, ook zijn derde WK-missie mislukt
Zichtbaar aangeslagen stond Louis van Gaal vrijdagavond na afloop voor de camera. Zijn missie, zijn derde poging om wereldkampioen te worden, is mislukt. De derde plaats van 2014 blijft zijn beste prestatie als bondscoach en dat doet pijn. Met Oranje werd hij net als acht jaar geleden na strafschoppen uitgeschakeld door Argentinië.
"Wie zou het anders moeten doen?" zei de toen 70-jarige Van Gaal bij zijn presentatie als bondscoach vorig jaar augustus. Nog één keer ging hij voor dat doel. Vermoedelijk zijn laatste kunstje als bondscoach van Oranje. Het moest zijn ultieme meesterwerk worden.
Alles moest wijken
Toen de kwalificatie voor het WK een feit was, trad Van Gaals masterplan in werking. Alles moest wijken voor de wereldtitel. Van Gaal hield zelfs lang geheim dat hij aan een agressieve vorm van prostaatkanker lijdt: hij wilde zijn internationals niet afleiden.
Geschrokken internationals stuurden Van Gaal berichtjes toen ze hoorden dat hij ziek was. Ze kregen allemaal hetzelfde antwoord: zorg dat je klaar bent om wereldkampioen te worden. Dat kwam aan bij de spelers en gaf extra motivatie.
De lessen van zijn vorige termijnen waren geleerd. Het kon nog beter dan de vorige keer, wist Van Gaal.
Aan de voorbereiding mocht het niet liggen. De strafschoppen werden op een wetenschappelijke manier benaderd. Zo min mogelijk werd aan het toeval overgelaten. Aan verkeerde inschattingen van zijn kant mocht het ook niet meer liggen. Zijn achteraf ongelukkige wisselbeleid in de halve finale tegen Argentinië van acht jaar terug, zat hem nog steeds dwars.
Voor dat ene doel nam Van Gaal soms keiharde beslissingen. Zo passeerde hij Georginio Wijnaldum. En aan de teamspirit mocht het niet liggen. Potentiële dwarsliggers gingen niet mee en dus bleef keeper Jasper Cillessen thuis.
De weg naar resultaat
Van Gaal schiep duidelijkheid op weg naar het WK. Het spelsysteem met drie centrale verdedigers en twee vleugelverdedigers stond al snel vast. Alleen op die manier had Oranje volgens de bondscoach een kans tegen de beste ploegen van de wereld. Niet de beste spelers, maar de beste ploeg wint.
De manier van spelen was in grote lijnen dezelfde als 2014. Het 5-3-2, of 3-4-3, zoals Van Gaal het nu noemt. Afwachtend, loerend op countermomenten, via zogenoemde provocerende pressing. De schoonheid van het spel telde niet, het resultaat wel.
"In 1974 en 1978 was voetbal nog een open spel", verdedigde Van Gaal zijn aanpak. "Maar dat is het niet meer. Daar kan je van vinden wat je vindt. Het blijft altijd mogelijk om beslissende momenten te krijgen. Ook momenten die je je jaren later nog zal herinneren."
"Het voetbal is geëvolueerd naar compacte defensies", zei Van Gaal. "Meer op de counter, zoals jullie dat noemen. Ik noem dat omschakeling naar balbezit. Frankrijk speelt zo. Eigenlijk Argentinië en Brazilië ook."
Van Gaal maakte er een echt team van, een team met een ongekende saamhorigheid. Qua teamspirit had hij naar eigen zeggen nooit met een betere groep gewerkt. Het deed hem hopen. "Dat we een grote kans hebben om wereldkampioen te worden, is zeker", zei hij.
Eindstation kwartfinale
Oranje begon het WK met een moeizame zege op Senegal (2-0). Daarna volgde een teleurstellend gelijkspel tegen Ecuador (1-1) en een sobere zege op het al uitgeschakelde Qatar (2-0). De winst in de achtste finales op de Verenigde Staten (3-1) bood enige hoop.
Van Gaal zei dat het toernooi tegen Argentinië eigenlijk pas echt begon. Als nummer acht van de FIFA-ranglijst was een plaats bij de beste acht van de wereld inderdaad niet meer dan normaal. Bij de eerste sterke tegenstander ging het echter mis.
Oranje speelde lang een kansloze wedstrijd tegen Argentinië, totdat Van Gaal succesvol wisselde en spits Wout Weghorst twee keer scoorde. In de strafschoppenserie ging het alsnog fout, ondanks die wetenschappelijke benadering. Doelman Andries Noppert stopte geen strafschop en de eerste twee Nederlandse penalty's gingen mis.
"We hebben het hele jaar op penalty's geoefend, en dan verknal je het toch op penalty's", zei de verslagen bondscoach. "Dan zie je dat je de aanloop en het schot wel kan simuleren, maar de druk op zo'n moment niet."
Ongeslagen naar huis
De vraag is nu, achteraf, of Nederland met een poging tot aanvallend spel, meer volgens de Hollandse School, net zo ver was gekomen, met tegenstanders als Senegal, Ecuador, Qatar en de VS. Een antwoord op die vraag zullen we nooit krijgen.
"Ik heb eigenlijk elk titeltje al binnen, maar dat ene titeltje nog niet als coach van een landenteam", zei Van Gaal bij de start van zijn eerste termijn als bondscoach in 2000. "En Nederland heeft dat ook nooit gehaald. Het zou mooi zijn als Van Gaal dat met die spelers wel zou halen."
Ruim een jaar later spatte die droom uiteen. Zijn tweede kans in 2012 pakte beter uit. Van Gaal zette Oranje naar zijn hand en leverde met de derde plaats op het WK in Brazilië een prestatie van formaat. Een derde kans was hem vorig jaar gegeven. Hij ging er nog één keer helemaal voor.
Die verslagenheid van nu komt voort uit zijn volle overtuiging dat het mogelijk was. Dat het mogelijk was om wereldkampioen te worden. Hij bleef het herhalen, tot in den treure. Hij bracht dat geloof in de wereldtitel over op zijn spelers. En dat lukte. Iedereen geloofde in de aanpak, iedereen geloofde in de wereldtitel.
Daarvoor verdient Van Gaal alle respect en het teleurstellende resultaat doet niets af aan zijn prachtige loopbaan. In zijn derde termijn als bondscoach bleef hij in reguliere speeltijd twintig wedstrijden ongeslagen. Maar hij moet naar huis. Die ene titel zit er voor Van Gaal niet in.
