Psychologen steeds minder taboe in voetbal: 'Ook het brein is te trainen'

• Anne van Eijk

  redacteur NOS Sport

"Ik ben daar gewoon heel eerlijk over." Denzel Dumfries was na afloop van het gewonnen WK-duel van Oranje tegen de Verenigde Staten openhartig. De rechtervleugelverdediger van het Nederlands elftal vertelde dat hij hulp krijgt van een sportpsycholoog.

En hij is zeker niet de eerste voetballer die daar geen geheim meer van maakt. Onder anderen Gregory van der Wiel en Noa Lang gingen hem voor. Het lijkt dan ook steeds meer uit de taboesfeer te kruipen, zien ook oud-voetballer Gianni Zuiverloon en sportpsycholoog Afke van de Wouw.

"Het is altijd goed als prominente mensen zich uitspreken en open zijn over het feit dat ze een sportpsycholoog of mental coach in de hand hebben genomen", aldus Zuiverloon, die samen met Edson Braafheid (eveneens oud-voetballer) onder meer House of Acceleration heeft opgericht om sporters te begeleiden op mentaal en fysiek vlak.

"In Amerika is het taboe er al een tijdje af", weet Zuiverloon. "Daar is het al heel normaal dat sporters een psycholoog raadplegen. En in Nederland gaat het beetje bij beetje ook de goede kant op."

Van de Wouw, tevens auteur van het boek 'Leren presteren', voegt toe: "Maar het is ook logisch dat ze er niet mee te koop lopen, dat doe je in het normale leven ook niet. Dan zeg je ook niet tegen iedereen dat je bij een psycholoog loopt."

"Een psycholoog werd voorheen vooral gezien als pleister op de wonden, dus iemand naar wie je toe gaat als je een probleem hebt", verklaart Van de Wouw. "Maar als sporter wil je natuurlijk niet bekendstaan als iemand met een probleem. Tegenwoordig wordt het meer gezien als onderdeel van de prestatie. Je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden."

Machowereld

Dat het een taboe is in de voetballerij, weet Zuiverloon uit eigen ervaring. "Het is natuurlijk een machowereld. Het is keihard. Je wordt afgerekend op je prestaties en als je laat weten dat je niet lekker in je vel zit, kan daar misbruik van gemaakt worden. Er is geen ruimte voor emoties."

De inmiddels 35-jarige oud-speler van onder meer Feyenoord, West Bromwich Albion en ADO Den Haag had het zelf ook zwaar in zijn carrière. "Het gaat vele malen verder dan alleen omgaan met kritiek."

"Het is ook omgaan met prestatiedruk, fans, sociale media, de voorbeeldfunctie die je hebt, maar ook slaapproblemen", gaat Zuiverloon verder. Zelf had hij in die periode niet iemand met wie hij over zijn problemen praatte. "Je wil geen gezichtsverlies lijden. Je hoort maar al te vaak: maar je hebt toch een goed leven? Hoe kun je dan mentale problemen hebben?"

Wat hij zelf nooit gehad heeft in zijn loopbaan, probeert Zuiverloon de nieuwe generaties wel te bieden.

"Want mental coaching helpt zeker", is Zuiverloon overtuigd. "Als je vrij bent in je hoofd, kun je het beste presteren op het veld. Een sportpsycholoog kan je helpen je hoofd rustig te krijgen en je emoties te reguleren. Dan kan je veel meer uit je carrière halen."

En een psycholoog kan ook helpen bij het omgaan met blessures, weet Van de Wouw. "Hoe je daar sterker uit kunt komen. Daar helpt een fysiotherapeut natuurlijk bij, maar ook het leren omgaan met bijkomende gedachtes en emoties is belangrijk."

Zuiverloon kreeg in zijn carrière ook te maken met blessureleed. "Dan voel je je weleens eenzaam. Dan hoor je even niet meer bij de groep."

Stukje van de puzzel

Van de Wouw, die onder meer heeft gewerkt bij Vitesse, FC Utrecht en VVV-Venlo, ziet dat sportpsychologie steeds meer wordt gezien als "een stukje van de puzzel" dat nodig is om op topniveau te presteren.

"Niet alleen de spieren zijn te trainen, maar ook het brein", legt Van de Wouw uit. "Je kan bijvoorbeeld trainen op omgaan met druk, omgaan met tegenslag, bouwen aan zelfvertrouwen, concentratie, communicatie en spanningsregulatie. Dit kan op het veld en daarbuiten."

Ze benoemt daarnaast ook het 'totale-mens-principe' dat bondscoach Louis van Gaal predikt. "Dat principe houdt in dat je ook aandacht hebt voor de persoon achter de speler. Wie is hij? Wat is zijn persoonlijkheid, zijn achtergrond, zijn privésituatie? Je speelt beter als je lekker in je vel zit en dat wordt niet alleen beïnvloed door voetbal."