'Bedreigde' Iraanse spelers verlaten niet alleen WK, maar ook de spotlights

Internationals die niet meezongen met het volkslied, supporters die bij het stadion werden geïntimideerd en spelers die huilden na de nederlaag tegen aartsrivaal VS. Met de uitschakeling van Iran gaat één van de meest besproken teams van het wereldkampioenschap voetbal naar huis.

Veel Iraanse supporters zijn teleurgesteld over de uitschakeling van hun helden, want voetbal is de grootste sport van het land, maar het regime zal wellicht opgelucht ophalen.

"Ik kan me voorstellen dat het Iraanse regime niet ongelukkig is dat het is afgelopen. De camera's en de commentaren zijn weg. Ze zijn letterlijk uit beeld", zegt Paul Aarts, Midden-Oosten-deskundige van de Universiteit van Amsterdam.

Protest beteugelen

Iraniërs gaan al maanden de straat op sinds de dood van een vrouw die volgens de religieuze moraalpolitie haar hoofddoek niet goed droeg. Woede over haar dood vertaalde zich in protesten tegen het streng-islamitische regime.

Iran deed er alles aan om ook de protesten buiten de eigen landsgrenzen te beteugelen. Zo werden tegenstanders van het regime lastiggevallen rondom WK-wedstrijden en de spelers onder druk gezet om zich 'te gedragen'.

De Nederlands-Iraanse keeper Agil Etemadi vertelde gisteravond in de uitzending van Langs de Lijn En Omstreken dat de Iraanse spelers werden geïntimideerd: "Jullie gaan allemaal zingen. We weten waar jullie kinderen naar school gaan en waar jullie wonen. Het zou heel handig zijn als jullie geen statements meer maken." Dat kregen de Iraanse spelers op het WK te horen.

Dat zou zich hebben afgespeeld in de dagen na de eerste wedstrijd tegen Engeland, waarbij de spelers weigerden mee te zingen met het volkslied. Dat werd opgevat als een steunbetuiging aan de protesten tegen het regime. Etemadi speelde in Iran samen met een aantal voetballers die tot gisteren deelnamen aan het WK. Hij heeft met sommigen nog steeds contact.

CNN komt met een vergelijkbaar verhaal, maar dan rondom de wedstrijd tegen de Verenigde Staten. Het regime zou gedreigd hebben met marteling of gevangenisstraf als familie van de spelers hun voetballende familieleden niet in het gareel zouden houden.

Het 'spreken' met familieleden is niet nieuw. "Dit regime gebruikt elk middel dat nodig is om te overleven", zegt Iran-deskundige Aarts.

Etemadi zei daarover dat het regime "geen genade kent". De keeper snapt dat spelers onder de indruk zijn. "Wanneer ze jou zelf bedreigen, is dat niet erg, maar wanneer ze over je kinderen beginnen, dan ga je heel anders zijn als mens."

Spelers zijn helden

Dit roept de vraag op hoe het de spelers bij terugkeer in Teheran zal vergaan. Aarts denkt niet dat voetballers worden opgepakt. Het zou de toch al dramatisch lage legitimiteit van het regime verder doen dalen, denkt hij. "Voetbal is de grootste sport, die spelers zijn helden. Ook, of misschien wel juist, voor de mensen die niet de straat op gaan. Laten we niet vergeten dat dit nog steeds een groot deel van de bevolking is."

Daar komt nog bij dat de spotlights van de internationale sportwereld meteen weer op Iran zijn gericht als spelers worden opgepakt of bestraft. Tijdens het WK werd een oud-international van Koerdische afkomst opgepakt, maar ook weer vrijgelaten. Mogelijk dat de spotlights van het WK hem hebben geholpen.

De protesten zijn het felst in de Koerdische gebieden van Iran. In sommige regio's zou zelfs gejuicht zijn voor de VS tijdens het WK. Toch steunt een meerderheid van de Iraniërs de nationale ploeg, denkt Aarts.

Voorspellen hoe de Iraanse machthebbers gaan reageren is lastig. "Er is niet één reactie", zegt Aarts. "Er zijn verschillende veiligheidsdiensten en het is niet altijd duidelijk wie welke bevoegdheden heeft."