Trump wil met zijn kandidatuur debat over leiderschap de kop indrukken
Jesse Nijmeijer
Redacteur Bureau Washington
Het is in de Amerikaanse geschiedenis zelden voorgekomen dat een oud-president zich opnieuw verkiesbaar stelt voor het presidentschap, maar Donald Trump doet het. En ook nog eens twee jaar voor de verkiezingen en een week na een verkiezingsnederlaag van zijn politieke beweging. Afgelopen nacht maakte hij zijn kandidatuur bekend.
Trump koos voor een thuispubliek; in zijn eigen club, met zijn naaste familie en politieke vrienden in een goudgekleurde balzaal. De versie van Amerika in de toespraak die hij gaf, wordt vooral in die zaal herkend. Daarbuiten, een stuk minder. Onder hem als president bloeide het land als nooit tevoren, sindsdien wordt Amerika "voor onze ogen vernietigd" en de oorlog in Oekraïne zou niet woeden als hij nog president was, is het verhaal.
Zo kondigde Trump aan dat hij zich weer verkiesbaar stelt voor het presidentschap:
Hij had een stuk minder energie dan tijdens de grote campagnetoespraken, nog maar twee weken geleden. Hij kwam ongeïnspireerd over, las met een laag stemgeluid en nagenoeg alleen van autocue. Of was hij bewust heel rustig? Omdat hij besloten heeft zich als underdog te presenteren, die weer gaat proberen van onderaf een campagne op te bouwen.
Trump-moeheid
Trumps aankondiging komt op een moment dat hij niet bepaald op het hoogtepunt van zijn macht is. Sinds hij in 2016 de presidentsverkiezingen won, was zijn beweging onbetwist het invloedrijkst in de Republikeinse Partij. Maar juist na vorige week ontstond in de partij een levendig debat over de vraag of Trump nog wel de gedroomde leider is.
De twijfel kwam doordat de verwachte 'rode golf' bij de tussentijdse verkiezingen uitbleef. Vooral kandidaten die door Trump op sleutelposities waren gezet, deden het slecht. In swing state Pennsylvania moesten de Republikeinen zelfs een Senaatszetel inleveren. En in een andere cruciale staat, Arizona, verloren alle Trumpisten hun race.
In de afgelopen dagen werd in de partij gesproken over 'Trump-moeheid'. Na eerdere nederlagen bij de midterms in 2018 en de presidentsverkiezingen in 2020, kwam de vraag op of er nog wel verkiezingen te winnen zijn met Trump als aanvoerder. Mensen in zijn directe omgeving probeerden hem van het plan om zich te kandideren af te praten.
Ook Fox News, het conservatieve televisiestation van mediamagnaat Rupert Murdoch, waar Trump veel profijt van heeft gehad tijdens zijn campagne in 2016, lijkt afstand van hem te nemen. En Murdochs krant The Wall Street Journal kopte in een redactioneel commentaar: "Trump is de grootste loser van de Republikeinse Partij."
Amerikaanse media speculeren daarom volop wie de andere Republikeinse kandidaten kunnen worden. Trumps voormalig minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo wordt genoemd. En oud-vicepresident Mike Pence, die uitgerekend vandaag een boek publiceerde over zijn ideeën voor de toekomst. Maar de grootste uitdager zien veel Republikeinen in Ron DeSantis, die zeer overtuigend de herverkiezing voor gouverneur in Florida won.
DeSantis werd tijdens zijn verkiezing in 2018 door Trump aan de overwinning geholpen. Maar met een dreigende strijd om de macht, heeft de oud-president zich tegen hem gekeerd. Hoewel DeSantis nog niet heeft aangekondigd voor het presidentschap te gaan, is het volgens Trump het enige waar de gouverneur mee bezig is.
Hij zegt "schadelijke informatie" over DeSantis naar buiten te zullen brengen, mocht hij zich kandideren. DeSantis reageerde afgelopen dag voor het eerst op Trumps aanval. Hij deed het af door te zeggen dat "het erbij hoort wanneer je in een leiderschapspositie zit en successen behaalt".
Waterscheiding
Het lijkt erop dat Trump met deze aankondiging verschillende krachten probeert af te wenden. Ten eerste het momentum dat Ron DeSantis heeft na zijn overwinning. De oud-president zal het opgekomen debat in de partij met deze aankondiging de kop in willen drukken en nog eens bekrachtigen tegenover partijgenoten: ik ben hier de leider.
Daarnaast is er het juridisch onderzoek dat loopt op verschillende plekken in het land. Naar grootschalige fraude, de meegenomen documenten na zijn aftreden en naar zijn rol in pogingen de verkiezingsuitslag van 2020 te ondermijnen. Trump deed deze onderzoeken eerder altijd af als politieke heksenjacht. Als je een keer kandidaat bent voor het presidentschap, kan de gedachte zijn, wordt dat argument krachtiger.
Deze kandidatuur zal weer veel besproken worden en media-aandacht trekken. Maar met de verkiezingen nog zo ver weg, zal het aan de politieke realiteit van vandaag niet veel veranderen. Wel is dit moment een waterscheiding voor de rest van de Republikeinse Partij. Nu is Trumps kandidatuur een feit en moeten andere kopstukken gaan besluiten of ze het aandurven het tegen hem op te nemen.
