Problemen voor Oekraïners die zonder 'verblijfssticker' in Nederland zijn

• Ellen Kamphorst

  redacteur Binnenland

Een deel van de Oekraïners in Nederland maakt zich zorgen of ze wel in Nederland kunnen blijven. Afgelopen maanden deelde de IND aan zo'n 68.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland een verblijfssticker uit, maar een paar honderd Oekraïners vielen buiten de boot. Strikt genomen vallen zij net buiten de Europese beschermingsrichtlijn.

Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zijn er zo'n 100.000 Oekraïners naar Nederland gekomen. Wie oud genoeg is mag hier werken, maar daar is sinds 1 november wel een speciale sticker voor nodig. Werkgevers moeten daar ook op controleren.

De stickers bewijzen dat Oekraïners onder 'Tijdelijke Beschermrichtlijnen' vallen en dus een verblijfsstatus hebben. De IND laat weten dat mensen zonder sticker worden verzocht terug te keren, tenzij ze een asielprocedure starten.

Advocaat Marjon Peeters: "Ik word gebeld door werkgevers die dolblij met hun personeel zijn en daar nu ineens afscheid van moeten nemen." Ze heeft nu bezwaarprocedures lopen voor een aantal cliënten. "Die krijgen nu te horen dat ze uit de opvang moeten en hun baan kwijt zijn, terwijl ze niet weten waar ze heen moeten."

Bij Vluchtelingenwerk Nederland kwamen meldingen binnen van Oekraïners zonder sticker die hun opvangplek moeten verlaten. Ook bij de stichting Opora, die zich hardmaakt voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland, is een aantal van dit soort voorbeelden bekend.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft dit soort signalen niet ontvangen.

"Het grootste deel van de tientallen signalen die wij recent kregen gaat om Oekraïners die bij het uitbreken van de oorlog op een tijdelijk visum in een ander land verbleven" , zegt Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk Nederland. "Meestal ging het om een werkvisum in Polen, een enkele keer om Bulgarije en Hongarije. Vluchtelingenwerk merkt dat gemeenten nu niet goed weten hoe ze met deze groep moeten omgaan."

De stickeroperatie van de IND is snel gegaan, in een paar maanden tijd hebben dus 68.000 mensen zo'n sticker gekregen. Dat heeft volgens advocaat Peeters ook nadelen. "Het zijn afspraken van twee tot vijf minuten, mensen krijgen niet de kans om zich goed te verweren. Ze weten niet wat de regels zijn en kennen ook de consequenties niet."

Ook Anastasiia Sakhniuk van Opora heeft bezwaren tegen de snelheid van het proces. "We horen van mensen dat zij niet wisten wat de consequenties zijn van het niet hebben van een sticker. Daar worden ze nu ineens mee geconfronteerd."

Vluchtelingenwerk Nederland denkt dat het stickerprobleem mogelijk kan worden opgelost door op Europees niveau goede afspraken te maken over de groep die tussen wal en schip valt. De Oekraïners die niet meer mogen blijven, willen ook niet naar een ander land, zo weet Sakhniuk. "Deze mensen hebben hier werk, hun kinderen zitten hier op school en ze willen niet in een ander land om weer een tijdelijk leven op te bouwen."

De IND heeft nog geen signalen ontvangen dat terugkeer een probleem is voor deze Oekraïners. Het UWV heeft nog geen meldingen of klachten van werknemers gekregen die hun baan hebben verloren door het ontbreken van een sticker.