Nieuwe stikstofuitspraak wordt mogelijk probleem voor bouwsector

• Sarah Bürmann

  redacteur Binnenland

De Raad van State doet vandaag uitspraak in een rechtszaak over CO2-opslagproject Porthos. De bouwsector en het kabinet houden hun adem in, want de uitspraak kan verstrekkende gevolgen hebben voor de kabinetsambities op het gebied van woningbouw, infrastructuur, energie en duurzaamheid.

Na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 was bouwen nauwelijks meer mogelijk, omdat er geen extra stikstof mag neerkomen op beschermde natuurgebieden. In veel van die Natura 2000-gebieden is een overschot aan stikstof, waardoor de biodiversiteit achteruitgaat.

Een rondgang van de NOS deze zomer liet zien dat juristen verwachten dat de hoogste bestuursrechter vandaag een streep zet door de zogeheten bouwvrijstelling. Dat heeft naar verwachting opnieuw een flinke vertraging voor de bouwsector tot gevolg. Welke projecten precies geraakt zullen worden en in welke mate, is nog niet duidelijk.

De rechtszaak tussen het kabinet en milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) draait om Porthos, een project dat CO2 van industrie in de Rotterdamse haven afvangt en opslaat in lege gasvelden onder de Noordzee.

In de huidige praktijk hoeft alleen de stikstofneerslag die Porthos veroorzaakt vanaf het moment dat de CO2-opslag klaar is, onderzocht en zo nodig gecompenseerd te worden. Voor stikstofneerslag tijdens de bouw hoeft dat nu niet vanwege de bouwvrijstelling.

Daar is MOB het niet mee eens, omdat ook de bouw stikstofneerslag veroorzaakt die de natuur kan schaden. Daarom zou de bouwvrijstelling in strijd zijn met natuurbeschermingsregels. Volgens de milieuorganisatie moet ook de stikstofneerslag van de bouw onderzocht en gecompenseerd worden.

Flinke vertraging

De gevolgen van de uitspraak kunnen verstrekkend zijn. Want als de hoogste bestuursrechter oordeelt dat de bouwvrijstelling voor Porthos in strijd is met de wet, betekent dat dat het juridische kader voor de bouwvrijstelling ook wegvalt voor alle andere bouwprojecten, verwachten juristen.

Dat betekent opnieuw flinke vertraging voor de bouwsector, terwijl er juist 900.000 nieuwe woningen moeten komen tot 2030. Ook andere ambities van het kabinet komen dan in de knel. Minister Jetten (Klimaat en Energie) liet eerder al aan de Tweede Kamer weten dat een streep door de bouwvrijstelling direct problemen oplevert voor "een aantal energieprojecten van nationaal belang".

Tekort aan experts

Ook verduurzaming van de industrie loopt dan vertraging op, waardoor het moeilijker wordt om de doelen te halen om minder CO2 uit te stoten, vreest de minister. Grote infrastructurele projecten werden al eerder uitgesteld, vanwege een tekort aan stikstofexperts die kunnen berekenen welk effect wegverkeer op de natuur heeft. Die projecten zullen dan verdere vertraging oplopen als de bouwvrijstelling sneuvelt.

Of de plannen van het kabinet op het gebied van woningbouw, energie, verduurzaming, industrie en infrastructuur inderdaad vertraging oplopen, moet dus vandaag duidelijk worden. De Raad van State maakt de uitspraak om 10.15 uur bekend.