Nieuw rapport: klimaatambities groot, maar met dit beleid onhaalbaar
Ook al gebeurt er al veel om klimaatverandering tegen te gaan, toch is het nog te weinig om de klimaatdoelen in Nederland te halen. Dat blijkt uit de zogenoemde Klimaat- en Energieverkenning, de KEV, een jaarlijkse rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving, in samenwerking met onder meer het CBS, RIVM en TNO.
Er zijn meer en grotere ambities en plannen dan ooit, van zowel de Europese Commissie als het kabinet, maar het schort aan de uitwerking en uitvoering van die ambities en plannen, concludeert het rapport.
Het kabinet wil dat er in 2030 in Nederland 55 procent minder broeikasgassen worden uitgestoten ten opzichte van 1990. In de raming van de KEV blijft Nederland in 2030 steken op 39 tot 50 procent, als wordt gekeken naar concreet en uitgewerkt beleid.
Nog niet uitgewerkte plannen van de regering kunnen nog voor extra uitstootdaling zorgen. Daaronder vallen bijvoorbeeld productie van groene waterstof in de industrie of normering van de hybride warmtepomp. Maar dat er nog maar acht jaar over is om het resterende gat te vullen, baart de onderzoekers zorgen.
Alle grote veranderingen in Nederland kosten nou eenmaal veel tijd, zegt Pieter Hammingh van het Planbureau voor de Leefomgeving. "Het kost veel tijd om de energie-infrastructuur uit te breiden, het kost veel tijd om de gebouwde omgeving te verduurzamen en het kost veel tijd om alle auto's te vervangen door elektrische auto's, om maar een paar voorbeelden te noemen." Ook zal een belangrijk deel van de windmolens op zee pas na 2030 daadwerkelijk energie gaan opwekken.
Aanvullend beleid is nodig
Dat enerzijds de ambitie om klimaatverandering aan te pakken hoger is geworden en er veel nieuwe plannen zijn gemaakt, is volgens de onderzoekers positief. "Maar we zien dat die plannen nog onvoldoende uitgewerkt zijn. En ze volstaan ook niet om de klimaatdoelen met voldoende zekerheid dichterbij te brengen", zegt Hammingh.
Aanvullend beleid is nodig, stelt het PBL. Ook zou een deel van de klimaatplannen beter uitgewerkt moeten worden, om zeker te zijn dat ze op tijd tot resultaat leiden. Dit geldt bijvoorbeeld voor het verduurzamen van de glastuinbouw, het zogenoemde Betalen naar Gebruik voor auto's of het aanpassen van energiebelastingen.
De Klimaat- en Energieverkenning verschijnt jaarlijks in het najaar. De KEV vloeit voort uit de Klimaatwet en geeft een stand van zaken over de uitstoot tot en met 2030.
In de KEV is ook gekeken naar de invloed van de hoge energieprijzen. Hoe die zich de komende jaren ontwikkelen, is onzeker. De onderzoekers verwachten dat de prijzen na 2025 lager zullen liggen dan afgelopen zomer, maar in 2030 nog wel hoger zullen zijn dan werd aangenomen.
De hoge energieprijzen dit jaar in combinatie met het zonnige voorjaar hebben ertoe geleid dat de uitstoot in de eerste helft van dit jaar 9 megaton lager was dan vorig jaar. In huizen en gebouwen is minder gas verstookt en ook in met name de chemische industrie en raffinage is fors minder aardgas gebruikt.
Knelpunten
Bij de uitvoering van klimaatplannen zijn er verschillende knelpunten. Niet alleen zijn er nu al problemen met het elektriciteitsnet, ook is er krapte op de arbeidsmarkt, is er schaarste aan sommige materialen en komt Europa naar verwachting met nog een extra klimaatopgave.
"Ervaring leert dat het lastig kan zijn om klimaat- en energiedoelen te halen", stelt de KEV. Zo was het zogenaamde Urgenda-doel voor het jaar 2020 gericht op 25 procent reductie van broeikasgassen, wat in dat jaar net gehaald is, mede dankzij zacht weer en corona. Voor 2021 komt de uitstoot volgens voorlopige cijfers weer net boven het Urgenda-doel uit. En voor de komende jaren is het onzeker of het gehaald wordt.
Energiebesparing
Ook met energiebesparing is nog veel te winnen, maar de doelen die er zijn op het gebied van energiebesparing zijn "niet of nauwelijks in zicht", stellen de onderzoekers. Dat komt, denken ze, omdat het Nederlandse beleid zich meer heeft gericht op het reduceren van CO2 dan op energiebesparing. Verwacht wordt dat er vanuit Europa op dat gebied verdere aanscherpingen komen, waaraan Nederland meer aandacht zal moeten besteden.
Ook wereldwijd zijn klimaatplannen vooralsnog niet genoeg om de doelen van het akkoord van Parijs te halen. Waarom is het belangrijk om de opwarming ruim onder de 2 graden en liever nog op 1,5 graad te houden? Wat maakt een graadje meer of minder uit? Een uitleg:
