Uiterst rechtse partij gooit hoge ogen bij verkiezingen in Israël
Er staat een lange rij bij de bioscoop in Jeruzalem, maar niet voor de film. Religieus geklede Joodse mannen verdringen elkaar bijna om lid te worden van de uiterst rechtse partij Joodse Kracht. In de grote bioscoopzaal is vanavond een toespraak van partijleider Itamar Ben-Gvir, en daar komen veel mensen op af.
Het loopt storm, zegt Sally Yagiv, die aan een lange tafel partijpasjes uitdeelt aan alle nieuwe leden. "Iedereen is benieuwd wat Itamar vanavond weer zal zeggen", zegt ze. Veel partijleden lopen hier rond met zijn gezicht op hun T-shirt, met daaronder een van zijn bijnamen: "the Notorious IBG", oftewel de beruchte Itamar Ben-Gvir. En daarmee is niets te veel gezegd.
De partijleider gold namelijk lange tijd voor vrijwel alle Israëliërs als een waanzinnige extremist. Hij had bijvoorbeeld een ingelijste foto in zijn woonkamer hangen van de Joodse terrorist Baruch Goldstein, die bij een aanslag 29 Palestijnen vermoordde. Ook werd hij meermaals veroordeeld, onder meer voor aanzetten tot racisme. Maar intussen maakt hij onderdeel uit van de politieke orde.
Sterker nog, als het rechtse blok van oud-premier Benjamin Netanyahu dinsdag een meerderheid haalt, zal Joodse Kracht waarschijnlijk toetreden tot de regering. Samen met het eveneens zeer conservatieve Religieus Zionisme, waar het een lijstverbinding mee heeft, staat de alliantie in de peilingen nu direct achter de twee grootste partijen.
Voor een groepje tegendemonstranten is het een schrikbeeld. "Dit is geen zionisme of jodendom, maar puur racisme", zegt Anton Goodman. Hoewel Ben-Gvir zijn toon gematigd heeft, is hij nog steeds voorstander van deportatie van Arabische burgers "die tegen de staat Israël zijn".
Maar daar is niets racistisch aan, zegt Mordechai Frisis, die al ruim tien jaar lid is van Joodse Kracht. "Wij willen dat Israël een trots Joods land is", zegt hij. "Mensen met andere geloven, zoals Arabieren, zijn ook wel welkom, maar alleen als ze accepteren dat Joden hier de baas zijn."
De opkomst van partijen als Joodse Kracht staat niet op zichzelf, want Israël schuift steeds verder op naar rechts, zegt onderzoeker Or Anabi van het Israëlische Instituut voor Democratie: "Vroeger beschouwde 40 procent van het land zich als rechts, nu is dat 62 procent. En onder jongeren is het zelfs 70 procent. Tegelijkertijd ziet slechts 11 procent zichzelf nog als links. Dat betekent een enorme verschuiving in de politiek."
Gemiddeld zeven kinderen
Die verschuiving naar rechts heeft onder meer te maken met het kindercijfer, zegt Anabi. "De ultraorthodoxe gemeenschap is vrijwel in zijn geheel onderdeel van het rechtse blok. En ultraorthodoxe Joodse vrouwen krijgen wel zeven kinderen, terwijl seculiere vrouwen slechts twee of drie kinderen krijgen. Daardoor zal rechts de komende tijd waarschijnlijk blijven groeien."
Maar dat is niet het hele verhaal, want Ben-Gvir scoort nu een stuk hoger dan anderhalf jaar geleden. In de tussentijd was er veel geweld tussen Joodse en Arabische burgers in steden met een gemengde bevolking, met name vorig jaar in mei. Daarna is de houding van Joodse Israëliërs tegenover Arabieren verslechterd, zegt onderzoeker Anabi: "Een meerderheid vindt nu dat beide bevolkingsgroepen gescheiden moeten leven. Van dat sentiment profiteert Ben-Gvir."
Ook de toetreding van de Arabische partij Ra'am tot de regering heeft dat sentiment bevorderd. Doordat de Arabische partij zich bij het centrum-linkse blok voegde, ontstond een meerderheid tegen het rechtse blok van oud-premier Netanyahu. Ook dat is voor rechts een reden om tegen samenwerking met Arabieren te zijn, een positie die Ben-Gvir als geen ander belichaamt.
'Dood aan terroristen'
Intussen is partijleider Itamar Ben-Gvir op het podium geklommen. "Dood aan de terroristen!" schreeuwt het publiek. Een paar mensen die "Dood aan de Arabieren" schreeuwen worden teruggefloten. "We haten Arabieren niet", zegt Ben-Gvir corrigerend, "maar als iemand een molotovcocktail gooit, trappen we hem het land uit."
Het maakt deel uit van de matiging van de toon van de partij. Maar dat betekent niet dat Ben-Gvir zijn stijl overboord gooit: deze maand trok hij nog een pistool bij een confrontatie met stenen gooiende Palestijnen. Voor Netanyahu's Likud-partij is het geen reden om niet met Ben-Gvir in zee te gaan. En dus, mocht het rechtse blok een meerderheid halen, zou Ben-Gvir weleens minister kunnen worden in de volgende Israëlische regering.