'Bonaire merkt als eerste Nederlandse gemeente gevolgen van klimaatverandering'
De eerste Nederlandse gemeente die voor een deel onder water komt te liggen, ligt niet in Nederland maar in de Caraïbische Zee. Een vijfde deel van Bonaire kan nog deze eeuw onder water verdwijnen. Dat blijkt uit een recente studie van de Vrije Universiteit. Daarin worden de mogelijke effecten geschetst van de opwarming van de aarde op het eilandleven.
Niet alleen infrastructuur en economie worden geraakt, maar ook voor het cultureel erfgoed. Het merendeel van het materiële culturele erfgoed van Bonaire ligt aan de kust en is dus kwetsbaar voor overstromingen door zeespiegelstijging en stormen.
In alle klimaatscenario's verdwijnt al het cultureel erfgoed in het zuiden van Bonaire onder water, als er niet wordt ingegrepen door bijvoorbeeld mangrovebossen te herstellen. Hoe sneller de aarde opwarmt, hoe meer erfgoed wordt bedreigd.
Kwetsbare slavenhuisjes
Als eerste treft de zeespiegelstijging de beroemde slavenhuisjes uit 1850. Die zijn gemaakt in koraalkalksteen, zijn nauwelijks twee meter hoog en hebben één raam en een kleine deuropening waar iemand niet rechtop doorheen kan. Een deur ontbreekt en ook het raam is niet af te sluiten.
"De huisjes werden gebouwd door de Nederlanders om de wereld te laten zien hoe goed de slaven op Bonaire werden behandeld. Maar niets is minder waar", zegt Bòi Antoin. Hij is misschien wel de bekendste man op het eiland die vecht voor behoud van het cultureel erfgoed.
"Er zijn maar dertig slavenhuisjes gebouwd, terwijl er zo'n vierhonderd slaven werkten in de zoutmijn. De meeste slaven sliepen in de openlucht, maar voor propagandadoeleinden mochten zestig van hen in de slavenhuisjes slapen, twee per huisje."
'Hart van de geschiedenis'
Bòi is geschokt door het rapport. "Het verdwijnen van dit stukje cultureel erfgoed zou heel erg zijn. Ik kan me geen ander object op Bonaire voor de geest halen dat de slavernij zo zichtbaar maakt als deze slavenhuisjes. Dit is het hart van de geschiedenis van onze slavernij. Hier kun je het met eigen ogen zien."
Ook ander erfgoed staat volgens de onderzoekers van het klimaatrapport onder druk, onder meer door extreem weer en toenemende hitte. Het gaat daarbij om zaken die de eilandbewoners een gevoel van identiteit en continuïteit geven, zoals de visserij.
'Gezond koraal belangrijk voor visserij'
Klimaatactiviste Meralney Bomba is vaak te vinden in het natuurgebied bij Lac Cai. Ook dat is een gebied dat nog deze eeuw ten prooi valt aan de zee als er niets gebeurt. Behalve de mangrovebossen, de grootste van het koninkrijk, dreigen ook de koralen onder water verloren te gaan.
"Gezond koraal is zeer belangrijk voor de visserij, want het is voor de meeste vissen een belangrijke schuil- en broedplaats", zegt Bomba. Het koraal dreigt rond Bonaire massaal af te sterven. Als de vissers verdwijnen uit Lac Cai, zullen ook de lokale mensen hier niet meer komen, en de toeristen."
Zij is boos dat Nederland wel een klimaatwet heeft aangenomen die bepaalt dat er maatregelen moeten komen om klimaatverandering en de gevolgen daarvan tegen te gaan, maar de drie Nederlandse gemeenten Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn daar volgens haar buiten gelaten. "Terwijl wij sinds 2010 gewoon als gemeente bij Nederland horen en als eerste gemeente van Nederland de gevolgen van klimaatverandering zullen merken."
"Ik heb me aangesloten bij Greenpeace en daag de Nederlandse Staat voor het gerecht om de eilanden deel te laten uitmaken van de klimaatplannen in Nederland." Wat Bomba steekt is dat Bonaire niet verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde, voor broeikasgassen en de CO2-uitstoot, maar wel de gevolgen daarvan ondervindt.
"Wij zijn de dupe en dat is niet eerlijk. Ik vecht ervoor dat ook mijn kinderen van dit mooie en waardevolle gebied kunnen genieten, maar door klimaatverandering maken ze het misschien niet meer mee.