Wat betekent het als de rente op studieschuld komend jaar stijgt?
Vijf jaar lang was hij 0 procent, maar volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is het heel goed voorstelbaar dat hij per 2023 omhooggaat: de rente op de studieschuld.
Hoewel de nieuwe rentetarieven pas later deze maand bekend worden, zeggen belangenorganisaties dat de zorgen nu al groot zijn. Studentenbond LSVb en jongerenvakbond FNV Young & United kwamen met een petitie, die werd ondertekend door zo'n 100.000 mensen. De petitie werd vanmiddag aangeboden aan de Eerste Kamer.
"Rente betekent dat studenten jaarlijks honderden tot duizenden euro's extra moeten aflossen. De politiek zei altijd dat lenen voor je studie geen probleem is. Dat verhaal gaat dan niet meer op", aldus de LSVb.
Hoe pakt het uit voor verschillende mensen? Vijf vragen en antwoorden.
Hoe wordt de hoogte van de rente bepaald?
Zoals de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) het verwoordt op de website: "Lenen kost normaal gesproken geld. Maar door de historisch lage rente (0 procent) van de afgelopen jaren, leek het alsof dat niet zo was."
De hoogte van de studieschuldrente wordt elk jaar vastgesteld. Dat wordt niet gedaan door iemand maar door iets: de studieschuldrente is wettelijk verbonden aan de rente op vijfjarige staatsobligaties. En die rente is vanwege de gestegen inflatie nu aan het stijgen.
Het ministerie van Financiën berekent de studieschuldrentepercentages. En DUO voert dat beleid weer uit.
Wie gaan er meer betalen?
Of je te maken krijgt met een nieuw rentepercentage is mede afhankelijk van de jaren waarin je studeert of studeerde.
Studenten die nu studiefinanciering ontvangen, krijgen elk jaar een nieuw rentepercentage over hun studieschuld en dus ook komend jaar als de rente - zeer waarschijnlijk - hoger is dan 0 procent.
Voor oud-studenten is de situatie anders. Zij hebben een rentevaste periode voor vijf jaar: daarna verandert het rentepercentage weer. Een deel van hen betaalt ook komend jaar dus nog steeds 0 procent rente over hun schuld.
Hoe zit het met de renteverschillen tussen mbo en hoger onderwijs?
Hoeveel geld je moet betalen over het aflossen van je studieschuld, wordt ook nog eens bepaald door het type onderwijs dat je volgt of volgde. Er zijn verschillende rentepercentages voor mbo'ers en hbo/wo'ers van voor en na 2015.
Zo betalen studenten aan een mbo en hbo- en wo-opleiding uit het oude stelsel (van voor 2015) straks een ander rentepercentage dan hbo- en wo-studenten uit het nieuwe stelsel (van na 2015).
Dit werd al besloten in 2015, toen de studiebeurs werd afgeschaft in het hoger onderwijs en het leenstelsel werd ingevoerd. "Een politieke keuze", noemt een woordvoerder van het ministerie van OCW dat. "En een die al bestond maar nu pas zichtbaar wordt."
Het verschil zit hem in de manier waarop de rentepercentages worden berekend. Voor het hoger onderwijs wordt de rente berekend op basis van het gemiddelde rendement op een vijfjarige staatsobligaties over een jaar.
In het mbo wordt gekeken naar het gemiddeld rendement op een staatsobligatie met een looptijd van drie tot vijf jaar in de maand september. Verder hebben mbo'ers altijd recht gehouden op de basisbeurs, maar moeten ze hun leningen ook nog altijd in vijftien jaar aflossen. Hbo- en wo'ers kregen met het leenstelsel 35 jaar de tijd om af te lossen.
Verdien je weinig, dan hoef je nog steeds weinig terug te betalen.
Is het erg als de rente stijgt?
Minister Dijkgraaf zegt begrip te hebben voor de zorgen. Maar volgens hem moeten studenten niet vergeten dat ze uit een unieke situatie komen met 0 procent rente.
De rente is al vijf jaar lang nul, daarvoor was hij ook al jarenlang laag. Ter vergelijking: in 1992 was de rente op studieschuld nog ruim 11 procent. Wel was de situatie voor studenten anders: zo kreeg je vijf jaar lang een basisbeurs.
Maar, zegt DUO: we kijken ook straks naar je persoonlijke situatie als het gaat om het aflossen. "Dus verdien je weinig, dan hoef je nog steeds weinig terug te betalen", aldus een woordvoerder.
Is renteverhoging tegen te houden?
LSVb en FNV Young & United willen de Eerste Kamerleden warm maken om te stemmen voor een motie die renteverhoging bevriest. Ook als dat niet gebeurt, is er een kans dat in ieder geval de rentes gelijk worden getrokken.
Het wetsvoorstel over de herinvoering van de basisbeurs per september 2023 moet namelijk nog naar het parlement. Stemmen de parlementariërs voor, dan worden de terugbetaalvoorwaarden voor mbo-, hbo- en wo studenten gelijk.
